فرهنگی

۱. سرزنش خود

   - پذیرش بی‌چون‌وچرای انتقاد و تحقیر خود (مثلاً: «من آدم بدی هستم!»).  

   - پیامد: کاهش عزت نفس، احساس گناه و افسردگی.  

۲. سرزنش دیگران  

   - واکنش تهاجمی و مقابله‌به‌مثل (مثلاً: «خودخواه واقعی تو هستی!»).  

   - پیامد: افزایش تنش و ایجاد چرخه خشمت.  

۳. درک احساسات و نیازهای خود  

   - مکث، بررسی احساسات شخصی و بیان آن به طرف مقابل (مثلاً: «ناراحت می‌شوم چون تلاشم دیده نمی‌شود»).  

   - پیامد: کاهش تنش و ایجاد فضای گفتگو.  

۴. درک احساسات و نیازهای دیگران (بهترین روش)  

   - جستجوی ریشه انتقاد (نیاز برآورده‌نشده طرف مقابل) و حل مسئله (مثلاً: «آیا نیازت نادیده گرفته شده؟»).  

   - پیامد: تقویت رابطه و حل تعارض.