فرهنگی

قدرتی که ترس را ذوب میکند! نگاهی به فلسفه اسلامی مقابله با هراس و شکوفایی در مسیر زندگی

تقویت روحیه و مقابله با ترس، سه محور اساسی را در آموزههای اسلامی بازتاب میدهد:

۱. ترس؛ دشمن ایمان  

- در روایتی از امام صادق(ع) آمده: «مَنْ خَافَ اللَّهَ لَمْ یَخَفْ أَحَداً» (هرکه از خدا بترسد، از هیچکس نمیترسد).  

- ترس از غیرخدا (مانند فقر یا شکست) نشانۀ ضعف توکل است. قرآن میفرماید: «فَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ» پس تنها از من بترسید - بقره/۴۰.

۲. ترسها به واسطه اضطراب

- تأکید متن بر «ترسها به واسطه اضطراب» با مفهوم قرآنی «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ…» (نجم/۴۱) همسوست؛  

که نشان میدهد ترس از غیرخدا، انسان را از رحمت الهی دور میکند.  

۳. زندگی؛ سفر تکامل 

- نگاه غیررقابتی به زندگی در این متن، یادآور حدیث امام علی(ع) است: «الْحَیَاةُ سَفَرٌ» (زندگی سفر است).  

- در منابع اسلامی، زندگی دنیا «مزرعه آخرت» معرفی شده و هرلحظه آن فرصتی برای رشد معنوی است.  

راهکارهای عملی در پرتو منابع اسلامی  

۱. تقویت توکل

   - امام جواد(ع) میفرمایند: «مَنِ اسْتَعَانَ بِاللَّهِ لَمْ یُعْوَزْ» (هرکه از خدا کمک بخواهد، نیازمند نمیماند).  

   - تمرین روزانۀ ذکر «حسبنا الله ونعم الوکیل» برای مقابله با اضطراب.  

۲. تبدیل ترس به فرصت

   - امام علی(ع) در خطبۀ همام میفرمایند: «اَلْخَوْفُ سَیِّفٌ مَسْلُولٌ» (ترس شمشیر برندهای است)؛  

   به این معنا که اگر ترس در مسیر الهی هدایت شود، محرکی برای پیشرفت است.  

۳. لذت بردن از مسیر

   - قرآن با عبارت «لِتَسْتَوُوا عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْكُرُوا نِعْمَةَ رَبِّكُمْ» (زخرف/۱۳)،  

   بر اهمیت «آگاهی در لحظه» حتی در سادهترین نعمتها تأکید دارد.  

امام علی(ع) در حکمت ۳۲۲ نهج‌البلاغه میفرمایند:  

«مَنْ عَظُمَ خَوْفُهُ مِنَ اللَّهِ قَلَّ ذَنْبُهُ»  

(هرکه ترسش از خدا بزرگ باشد، گناهش کوچک میشود).  

این حدیث نشان میدهد ترسِ سازنده، تنها «خوف الهی» است که مانند بالهایی انسان را به سوی تعالی میبرد، نه اینکه او را زمینگیر کند.  

—