فرهنگی

راهکارهای عملی برای حفاظت از فرزندان بر پایهٔ آموزههای تربیتی اسلام

این دستورالعمل ها تربیتی با محوریت تقویت عزت نفس و آگاهی‌بخشی به کودکان، همسو با مفاهیم تربیتی اسلام است که بر «حفظ کرامت انسانی» و «پیشگیری از آسیب‌ها » تأکید دارد:  

۱. محافظت از بدن و مالکیت فردی 

کودک باید بداند مالک تمام بدن خود است و هیچکس بدون رضایت او و والدینش حق ندارد بدنش را لمس کند. این آموزش باید با زبان ساده و متناسب با سن کودک انجام شود، مثلاً: تفاوت لمس «خوب» و «بد» را توضیح دهید لمس پزشک با اجازه والدین ≠ لمس غیرمجاز.  

- به او بیاموزید در صورت مواجهه با چنین موقعیتی، فورا فریاد بزند و به فرد قابل اعتماد گزارش دهد.  

- پیوند با سیره اهل بیت(ع) 

  امام علی(ع) می‌فرمایند: «حُرمَةُ جَسَدِ الْمُؤْمِنِ أَعْظَمُ مِنْ حُرمَةِ الْكَعْبَةِ» حرمت بدن مؤمن از حرمت کعبه بالاتر است.  

  - آموزش «مالکیت بدن» به کودک، اجرای عملی این حدیث است.  

  - تفکیک لمس «مشروع» و «نامشروع» مطابق با قاعده فقهی «لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ» نه زیانرسانی و نه زیان دیدنی است.  

- راهکار عملی 

  - استفاده از داستان‌های قرآنی مانند داستان حضرت یوسف(ع) که با گفتن «مَعَاذَ اللَّهِ» پناه به خدا از گناه دوری کرد، به عنوان الگویی برای «نه گفتن».  

 ۲. مقابله با باج‌گیران: آموزش مدیریت بحران  

به کودک آموزش دهید در مواجهه با باج‌گیرها:  

  - آرامش خود را حفظ کند و مستقیماً به چشمان فرد نگاه نکند (برای جلوگیری از تحریک خشونت).  

  - از جمعیت یا دوستان نزدیک کمک بخواهد، مثلاً فریاد بزند: «این شخص قصد آزار من را دارد!».  

  - در صورت تهدید جانی، مقاومت فیزیکی نکند و پس از رهایی، بلافاصله به والدین/مسئولان مدرسه اطلاع دهد.  

  - هرگز به دلیل ترس از تنبیه والدین، موضوع را پنهان نکند.  

- تأکید بر عقلانیت در روایات  

  امام حسن عسکری(ع): «عَقْلُكَ حَصَنُكَ فَإِذَا أَضعْتَهُ خَرِبَ حِصْنُكَ» عقل تو دژ توست؛ هرگاه آن را از دست دهی، دژت ویران می‌شود. 

  - آموزش «آرامش و تدبیر» در مواجهه با باج‌گیر، پرورش عقلانیت عملی است.  

- راهکارهای ایمنی

  - تمرین موقعیت‌های فرضی با بازیِ نقش برای افزایش مهارت تصمیم‌گیری.  

  - اشاره به آیه «وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا» (فرقان/۶۳) برای آموزش رفتار محترمانه اما قاطع.  

 ۳. صداقت؛ پایه اعتماد در خانواده  

- برای تقویت صداقت:  

  - محیط خانه را امن کنید تا کودک بدون ترس از سرزنش، اشتباهاتش را بازگو کند.  

  - به جای تنبیه برای خطاها، روی «یادگیری از اشتباه» تمرکز کنید. مثلاً بگویید: «از اینکه حقیقت را گفتی خوشحالم؛ حالا با هم راه حل پیدا می‌کنیم».  

  - الگوی راستگویی باشید؛ کودکان رفتار والدین را تقلید می‌کنند.  

- تأکید قرآن بر راستگویی

  «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» (توبه/۱۱۹).  

  - ایجاد محیط امن برای اعتراف به اشتباه، زمینۀ تربیت «توبه پذیری » را فراهم می‌کند.  

- الگوسازی والدین

  - حدیثی از پیامبر(ص): «مَنْ سُئِلَ عَنْ عِلْمٍ فَكَتَمَهُ أُلْجِمَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِلِجَامٍ مِنْ نَارٍ»هرکس از دانشی پرسیده شود و آن را پنهان کند، روز قیامت افساری از آتش بر او زده میشود.  

  - والدین با اشتراک‌گذاری اشتباهات خود (در حد سن کودک)، الگوی شفافیت میشوند.