فرهنگی

عبرت‌های تاریخ؛ تبعات سنگین یاری نکردن ولی خدا

تاریخ اسلام، آیینه تمام‌نمایی است که عبرت‌های تاریخ اسلام از یاری نکردن امام را به تصویر می‌کشد. یکی از تلخ‌ترین این رویدادها، ماجرای غصب فدک و یاری نکردن حضرت زهرا (س) است. هنگامی که دختر پیامبر (ص) برای بازپس گیری حق مسلم خود به خانه انصار و مهاجرین رفت، حتی یک نفر به یاری اش برنخاست.

نتیجه بی‌نصرتی امام در جامعه چیست؟ امیرالمؤمنین علی (ع) در خطبه ۲۷ نهج البلاغه به روشنی پاسخ می‌دهند: «اگر آن هنگام که باید، از یاری حق دست نمی‌کشیدید، امروز کسی بر شما چیره نمی‌شد که شأن و اندازه‌اش از شما کمتر است.» این کلام گوهربار، تحلیل خطبه‌های نهج البلاغه درباره نصرت را برای ما ضروری می‌سازد.

داستان غربت امیرالمؤمنین تنها به صدر اسلام محدود نمی‌شود. هنگامی که حضرت برای یاری طلبیدن از مردم، درِ خانه‌ها را می‌زد، خود را نه به عنوان علی، که به عنوان «خادم اهل بیت» معرفی می‌کرد و می‌فرمود: «این فاطمه است، دختر پیامبر شما». اما همان مردمی که روزی با پیامبر بیعت کرده بودند، پاسخ نداند.

رابطه یاری نکردن حق و حاکم شدن نااهلان یک قانون الهی است. وقتی جامعه در یاری امام حق کوتاهی کند، طبیعی است که افرادی با سطح ایمان و درک پایین‌تر به جایگاه‌های تصمیم‌گیری می‌رسند. نمونه‌های عینی این واقعیت را در طول تاریخ و حتی در عصر حاضر می‌توان مشاهده کرد.

اما در این میان، شهدا و الگوگیری از فرهنگ نصرت چراغ راه ما هستند. مطالعه وصیت‌نامه شهدا نشان می‌دهد که آنان به طور متوسط، همپای تأکید بر امام حسین (ع)، بر تبعیت از رهبری و ولایت فقیه نیز تأکید داشته‌اند. این شهدا بودند که با خون پاک خود، درس ولایت‌مداری را به جامعه آموختند.

امروز وظیفه ما، انتظار فرج و آمادگی برای یاری امام زمان (عج) است. باید از خود بپرسیم: آیا اگر حضرت قیام کنند، ما از جمله یاوران ایشان خواهیم بود؟ یا مانند گذشتگان، به بهانه‌های مختلف از این وظیفه الهی شانه خالی خواهیم کرد؟

نصرت عملی؛ از عاشورا تا امروز

همه ما در عزاداری‌هایمان فریاد “یا حسین” سر می‌دهیم، اما آیا تا به حال اندیشیده‌ایم که فلسفه واقعی عزاداری و هیئت‌های مذهبی چیست؟ آیا تنها گریه کردن و سینه‌زنی کافی است؟ روایات تصریح می‌کنند که این مجالس باید ما را برای آمادگی برای هزینه دادن در راه ولی خدا مهیا کنند.

در تاریخ اسلام، درس‌هایی از جنگ‌های پیامبر به وضوح نشان می‌دهد که نصرت واقعی، همواره با آمادگی نظامی همراه بوده است. در جنگ بدر، وقتی برخی از یاران پیامبر از اعدام اسیران سر باز زدند، پیامبر به آنان هشدار داد که در جنگ بعدی، به تعداد آزادشدگان شهید خواهند داد. این اتفاق در جنگ احد به وقوع پیوست و هزینه‌های نصرت را به همگان نشان داد.

نصرت ولی خدا و آمادگی نظامی دو روی یک سکه‌اند. امام صادق (ع) به کسانی که گمان می‌کردند امام زمان (عج) بدون جنگ قیام خواهد کرد، نفرین فرستادند. این به آن معناست که داستان یاری نکردن بنی‌اسرائیل که تنها منتظر معجزه بودند، هشداری برای تمامی امت‌هاست.

اما عوارض واقعی ایمان آوردن به اولیاء الله تنها به میدان جنگ محدود نمی‌شود. دفاع زبانی از حریم ولایت در برابر توهین‌ها و شبهه‌افکنی‌ها، خود نمونه‌ای از نصرت است. گاهی یک جمله به موقع، می‌تواند جلو انحراف بزرگی را بگیرد.

نکته امیدوارکننده اینجاست که برای کسانی که با عشق واقعی قدم در این راه می‌گذارند، شیرینی و آسانی فداکاری در راه محبوب چنان است که جان‌فشانی در این مسیر برایشان گوارا می‌شود. همان‌گونه که در تاریخ آمده است، کسی که قصد ترور پیامبر را داشت، با یک نگاه، چنان محبت پیامبر در دلش نشست که در لحظه ایمان آورد.

 یاری حق؛ از شعار تا عمل با شناخت مصداق

همۀ ما شعار «یاری حق» و «دفاع از مظلوم» را می‌دهیم. اما آیا همین شعارهای کلی برای نصرت دین خدا کافی است؟ متأسفانه تاریخ نشان داده که بزرگ‌ترین ضربه‌ها به مکتب اهل بیت (ع)، از سوی کسانی زده شده که ادعای دفاع از «حق» را داشتند، اما «صاحب حق» را نمی‌شناختند.

خطر کلی‌گویی در دفاع از حق زمانی آشکار می‌شود که «حق» را به عنوان یک مفهوم انتزاعی بپذیریم، بدون آنکه مصداق مشخص ولی خدا در هر عصر را بشناسیم. در دوران پیامبر (ص)، منافقان مدینه نیز شعار ایمان و عدالت سر می‌دادند، اما هنگامی که نوبت به یاری رسول خدا می‌رسید، بهانه‌تراشی می‌کردند.

دفاع از حق بدون شناخت صاحب حق، همان بلایی است که بر سر امت‌های پیشین آمد. قرآن کریم به روشنی اعلام می‌کند که نصرت خدا، از مجرای یاری خدا از طریق یاری ولی خدا محقق می‌شود. وقتی خداوند در قرآن از «نصرت الله» سخن می‌گوید، بلافاصله «نصرت رسول» و اولیایش را نیز ذکر می‌کند.

درس‌هایی از تاریخ اسلام در شناخت ولی زمان به ما هشدار می‌دهد. ماجرای نامه‌های فریبنده معاویه به امیرالمؤمنین (ع) نمونه بارز این حقیقت است. معاویه با شعارهای زیبای «مجازات قاتلان عثمان» و «عدالت‌خواهی»، سعی در مشروع‌سازی حکومت باطل خود داشت. او می‌کوشید مردم را از شناخت مصداق ولی خدا در هر عصر منحرف کند.

امروز نیز این آزمون ادامه دارد. وظیفه ما در قبال رهبری و ولایت فقیه، نمونه عینی همین نصرت مصداقی است. اگر کسی بگوید «من طرفدار اسلام هستم» اما در برابر ولی فقیه زمانش بایستد، در حقیقت دارد همان راهی را می‌رود که مخالفان امام علی (ع) رفتند.

تفاوت نصرت کلی و نصرت مصداقی مانند تفاوت «صدقه به فقرا» و «صدقه به یک فقیر مشخص» است. تا زمانی که کمک شما به یک فرد نیازمند واقعی نرسد، در عالم عمل، صدقه‌ای داده نشده است. نصرت ولی خدا نیز باید همین گونه عینی و ملموس باشد.

 نصرت ولی خدا؛ آزمون اصلی ایمان

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که هدف نهایی ایمان چیست؟ بسیاری گمان می‌کنند ایمان آوردن، تنها برای انجام فرایض فردی یا تبدیل شدن به انسانی خوب است. اما قرآن و روایات، محک اصلی ایمان را در میدانی دیگر می‌سنجند: «نصرت ولی خدا».

خداوند در قرآن می‌فرماید: «لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ» (سوره حدید، آیه ۲۵)؛ «تا خداوند بداند چه کسانی او و فرستادگانش را در غیاب (و بدون چشم‌داشت) یاری می‌کنند.» این آیه به وضوح نشان می‌دهد که یکی از اهداف ارسال پیامبران، ایجاد آزمون الهی برای تشخیص یاوران دین بوده است.

ایمان واقعی، ایمانی است که انسان را به میدان یاری رساندن به اولیاء الله بکشاند. در تاریخ اسلام، بسیاری بودند که به ظاهر به پیامبر ایمان داشتند، اما هنگامی که نوبت به نصرت و دفاع از او رسید، کنار کشیدند. اینجاست که خط تفاوت ایمان واقعی و ایمان عافیت‌طلب روشن می‌شود. ایمان عافیت‌طلب، ایمانی بی‌هزینه و راحت است، در حالی که ایمان راستین، آماده‌ی پرداخت بهای خود است.

فلسفه بعثت پیامبران تنها آموزش احکام نبود، بلکه برپا کردن پرچم جهاد و ایجاد چالشی برای سنجش میزان فداکاری امت بود. پیامبر اکرم (ص) مستقیماً از مردم می‌پرسید: «آیا مرا یاری می‌کنید؟» و این، پرسش کلیدی از وظیفه مؤمن در قبال امام زمان خویش بود.

امروز نیز این آزمون پابرجاست. نصرت ولی خدا و سعادت دنیا و آخرت ما به هم گره خورده است. یاوری امام عصر (عج) تنها به معنای دعا کردن نیست، بلکه به معنای آماده بودن برای دفاع از حریم دین و ایستادگی در برابر دشمنان خداست. این، آزمون اصلی ایمان هر فرد مؤمن در هر دوره‌ای است.

استغفار؛ کلید گنج‌های آسمانی: ۷ فایده شگفت‌انقراز توبه از منظر قرآن

استغفار و توبه، تنها یک ذکر ساده نیستند؛ آنها ابزار قدرتمند تغییر سرنوشت و کلید گشودن درهای رحمت الهی هستند. خداوند در آیات متعددی از قرآن کریم، پیامدهای ملموس و معنوی استغفار را برای بندگانش بیان کرده است. در این نوشته، به هفت اثر عمیق استغفار که مستقیماً از کلام الله استخراج شده، می‌پردازیم.

۱. آمرزش گناهان: نقطه پاکسازی

«فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا» (سوره نوح، آیه ۱۰) پس [نوح به قومش] گفت: از پروردگارتان آمرزش بطلبید که او بسیار آمرزنده است.

اولین و مهم‌ترین اثر استغفار، پاک شدن از گناه است. خداوند خود را “غفار” می‌نامد؛ یعنی کسی که پیوسته و به طور گسترده می‌بخشد.

۲. تبدیلی معجزه‌آسا: سیئات به حسنات

«إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰٓئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا» (سوره فرقان، آیه ۷۰) مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و عمل شایسته انجام دهد، پس خداوند گناهانشان را به حسنات تبدیل می‌کند و خداوند آمرزنده مهربان است.

 این یک معجزه الهی است! خداوند نه تنها گناهان را می‌بخشد، بلکه آنها را در پرونده عمل انسان به کارهای نیک تبدیل می‌کند.

۳. ایمنی از عذاب و بلا

«وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» (سوره انفال، آیه ۳۳) و خداوند [مردم را] در حالی که استغفار می‌کنند، عذاب نخواهد کرد.

 استغفار،یک سپر دفاعی در برابر بلاها و عذاب‌های دنیوی و اخروی عمل می‌کند. تا زمانی که زبان به استغفار تر هست، لطف الهی مانع نزول عذاب می‌شود.

۴. برخورداری از نعمت‌های پاک دنیوی

«أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوٓا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا» (سوره هود، آیه ۳) که از پروردگارتان آمرزش بطلبید، سپس به سوی او توبه کنید تا شما را به برخورداری نیکو [از نعمت‌ها] بهره‌مند سازد.

 استغفار، باعث جلب روزی و گسترش نعمت‌های حلال و پاک در زندگی می‌شود.

۵. نزول باران رحمت و برکت

«اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوٓا الَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَآءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا» (سوره هود، آیه ۵۲) از پروردگارتان آمرزش بطلبید، سپس به سوی او بازگردید تا آسمان را [با باران] پی در پی بر شما بفرستد.

این آیه نشان می‌دهد استغفار حتی بر نزول باران، این نماد برکت آسمانی، تأثیر مستقیم دارد.

۶. افزایش قدرت و توانایی

«وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ» (سوره هود، آیه ۵۲) و نیرویی بر نیرویتان بیفزاید.

استغفار باعث تقویت روحی، روانی و حتی جسمی انسان می‌شود و او را برای مقابله با مشکلات توانمندتر می‌سازد.

۷. فزونی اموال و فرزندان

«يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا» (سوره نوح، آیه ۱۲)  شما را با اموال و فرزندان یاری می‌کند و برایتان باغ‌ها و نهرها قرار می‌دهد.

 این آیه به روشنی به برکت در مال و فرزند به عنوان یکی از آثار استغفار اشاره می‌کند.

استغفار واقعی چیست؟

استغفار تنها گفتن «اَستَغفِرُالله» با زبان نیست. استغفار واقعی، حالتی درونی است که سه رکن دارد:

1. نادم شدن از گناه (پشیمانی قلبی)

2. ترک کردن گناه (عزم جزم)

3. تصمیم بر عدم بازگشت (تعهد برای آینده)

ذکر «اَستَغفِرُالله رَبّی وَ اَتوبُ اِلَیه» بیانگر این حال درونی است.

استغفار، دارویی است که خداوند خودش نسخه آن را پیچیده است. این عمل ساده اما عمیق، هم پاککننده گذشته، هم برکت‌دهنده حال و هم سازنده آینده است. بیاییم با گنجاندن استغفار در برنامه روزانه خود، کلید این گنجینه بی‌پایان الهی را بچرخانیم.