شُح؛ بیماری ثروتاندوزی یا فقر روح؟
شُح؛ بیماری ثروتاندوزی یا فقر روح؟
امام حسن علیه السلام در پاسخ به پرسش پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین علیه السلام درباره مفهوم شُح (تنگچشمی و بخل) فرمودند:
«أن تَرى ما في يَدَيكَ شَرَفا وما أنفَقتَ تَلَفا» «تنگچشمی آن است که آنچه را داری مایه شرافت پنداری و آنچه را انفاق کنی، تلف شده و بر باد رفته انگاری.»
نگاهی عمیق به بیماری بخل
این تعریف امام حسن مجتبی علیه السلام از شُح، پرده از ریشههای روانی و فکری این بیماری اخلاقی برمیدارد.
دو باور نادرست که بخل میآفرینند
۱. شرافت در ثروتاندوزی
انسان بخیل مال خود را مایه شرافت و عزت میپندارد. او فکر میکند هر چه بیشتر اندوخته داشته باشد، باارزشتر و محترمتر است.
۲. انفاق برابر با تلف شدن
از نگاه فرد بخیل، هر چه را ببخشد یا انفاق کند، از دست رفته و تباه شده است. او قادر به دیدن برکات مادی و معنوی انفاق نیست.
پیامدهای این نگرش نادرست
فقر روحانی
انسانی که شرافت را در اندوختن ثروت میبیند، به تدریج از معنویت و انسانیت فقیر میشود.
محرومیت از برکات الهی
کسی که انفاق را تلف شدن میپندارد، خود را از برکات مادی و معنوی بخشش محروم میکند.
انزوا و تنهایی
بخل، انسان را از محبت دیگران و لذت بخشش محروم میکند.
درمان بخل از نگاه امام حسن علیه السلام
تغییر نگرش نسبت به مال
ثروت، وسیلهای برای آزمایش است، نه مایه شرافت. شرافت واقعی در بخشش و ایثار است.
درک حکمت انفاق
آنچه انفاق میشود، تلف شده نیست؛ بلکه سرمایهگذاری در راه خداست که سود آن در همین جهان و آخرت بازمیگردد.
در زندگی امروز ما
در دنیای مصرفگرای امروز که ارزش انسان را با میزان داراییهایش میسنجند، این کلام امام حسن علیه السلام یادآوری میکند که:
· ارزش واقعی در بخشش است، نه در اندوختن
· ثروت واقعی، ثروت روح و اخلاق است
· آنچه میبخشی، میماند و آنچه نگه میداری، از دست میرود
بخشندگی، نه تنها فقر نمیآورد، بلکه برکت و گسترش در روزی را به همراه دارد.