فرهنگی

شُح؛ بیماری ثروتاندوزی یا فقر روح؟

امام حسن علیه السلام در پاسخ به پرسش پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین علیه السلام درباره مفهوم شُح (تنگ‌چشمی و بخل) فرمودند:

«أن تَرى ما في يَدَيكَ شَرَفا وما أنفَقتَ تَلَفا» «تنگ‌چشمی آن است که آنچه را داری مایه شرافت پنداری و آنچه را انفاق کنی، تلف شده و بر باد رفته انگاری.»

نگاهی عمیق به بیماری بخل

این تعریف امام حسن مجتبی علیه السلام از شُح، پرده از ریشه‌های روانی و فکری این بیماری اخلاقی برمی‌دارد.

دو باور نادرست که بخل می‌آفرینند

۱. شرافت در ثروتاندوزی

انسان بخیل مال خود را مایه شرافت و عزت می‌پندارد. او فکر می‌کند هر چه بیشتر اندوخته داشته باشد، باارزش‌تر و محترم‌تر است.

۲. انفاق برابر با تلف شدن

از نگاه فرد بخیل، هر چه را ببخشد یا انفاق کند، از دست رفته و تباه شده است. او قادر به دیدن برکات مادی و معنوی انفاق نیست.

پیامدهای این نگرش نادرست

فقر روحانی

انسانی که شرافت را در اندوختن ثروت می‌بیند، به تدریج از معنویت و انسانیت فقیر می‌شود.

محرومیت از برکات الهی

کسی که انفاق را تلف شدن می‌پندارد، خود را از برکات مادی و معنوی بخشش محروم می‌کند.

انزوا و تنهایی

بخل، انسان را از محبت دیگران و لذت بخشش محروم می‌کند.

درمان بخل از نگاه امام حسن علیه السلام

تغییر نگرش نسبت به مال

ثروت، وسیله‌ای برای آزمایش است، نه مایه شرافت. شرافت واقعی در بخشش و ایثار است.

درک حکمت انفاق

آنچه انفاق می‌شود، تلف شده نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری در راه خداست که سود آن در همین جهان و آخرت بازمی‌گردد.

در زندگی امروز ما

در دنیای مصرف‌گرای امروز که ارزش انسان را با میزان دارایی‌هایش می‌سنجند، این کلام امام حسن علیه السلام یادآوری می‌کند که:

· ارزش واقعی در بخشش است، نه در اندوختن

· ثروت واقعی، ثروت روح و اخلاق است

· آنچه می‌بخشی، می‌ماند و آنچه نگه می‌داری، از دست می‌رود

بخشندگی، نه تنها فقر نمی‌آورد، بلکه برکت و گسترش در روزی را به همراه دارد.