فرهنگی

عرفان حقیقی؛  سیر و سلوک در کتاب علامه مصباح یزدی»**  

آشنایی با کتاب:  

«در جستجوی عرفان اسلامی» نوشته علامه محمدتقی مصباح یزدی، از مراجع برجسته حوزوی و اندیشمندان اسلامی معاصر، کتابی است تحلیلی-انتقادی که به تبیین عرفان ناب شیعی و تمایز آن از انحرافات و تحریف‌های رایج در مکاتب عرفانی می‌پردازد. این اثر با نگاهی علمی و مبتنی بر قرآن و سنت، مسیر سیر و سلوک الی الله را ترسیم می‌کند و برای علاقه‌مندان به عرفان عملی و نظری، منبعی جامع و راهگشا محسوب می‌شود.  

ساختار کتاب در ۵ فصل کلیدی:  

۱. کلیات عرفان

   - تعریف عرفان، تمایلات اصیل انسانی، رابطه عرفان با فلسفه، عقل و شرع، و پاسخ به پرسش‌هایی مانند «عارف کیست؟».  

۲. تحریف در عرفان

   - تحلیل عوامل انحراف در مکاتب عرفانی، نقش استعمار در ترویج صوفی‌گری و عرفان‌سازیهای کاذب.  

۳. شاخصه‌های عرفان اسلامی  

   - تبیین عرفان حقیقی بر اساس قرآن، سنت و عقل، بررسی دیدگاه امام باقر و امام صادق (ع)، و معرفی امام خمینی (ره) به‌عنوان الگوی عرفان راستین.  

۴. راه صحیح سیر و سلوک 

   - مراحل عملی نیل به مقامات عرفانی شامل مشارطه، مراقبه و محاسبه، اهمیت ذکر و نماز، و نقش اهل‌بیت (ع) در هدایت معنوی.  

۵. کشف، کرامت و نیاز به استاد

   - تحلیل حقیقت مکاشفه و کرامت، تفاوت عرفان حقیقی با ادعاهای غیرواقعی، و ضرورت همراهی استاد آگاه در مسیر سلوک.  

چرا این کتاب خواندنی است؟  

- رویکرد نقادانه به انحرافات عرفانی و پاسخ به شبهات رایج.  

- ترسیم مسیر عملی سلوک با تکیه بر آموزه‌های اهل‌بیت (ع) و تجربه‌های عرفانی امام خمینی (ره).  

- زبان روان و مستند همراه با مثال‌های ملموس از منابع دینی.  

- مناسب برای عموم علاقه‌مندان به معنویت، پژوهشگران و طلاب.  

تحلیل حدیث امام سجاد (ع) از صحیفه سجادیه

این فراز از دعای اول صحیفه سجادیه، به محدودیت عمر انسان و مسئولیت او در برابر گذر زمان اشاره دارد. امام سجاد (ع) با بیانی ژرف، به چند اصل کلیدی اسلامی پرداخته است:

۱. تقدیر الهی و اجل مُوقَّت

خداوند برای هر انسانی عمری محدود و پایانی مشخص مقرر کرده است. این مفهوم با آموزههای قرآنی مانند «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ» (اعراف/۳۴) همسوست و بر غیرقابل تغییر بودن اجل (مرگ طبیعی) تأکید دارد.

۲. گذر زمان و نزدیکی به مرگ

هر لحظه از عمر، گامی به سوی پایان زندگی است. این نگاه، هشداری است برای غفلتزدایی و توجه به ارزش فرصتها، همانگونه که پیامبر (ص) فرمودند: «اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ: شَبابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ…» (بحارالأنوار، ج۷۴).

۳. حسابرسی دقیق اعمال 

امام (ع) به «استیعاب حساب عمر» اشاره میکنند؛ یعنی هیچ عملی از دید خداوند پنهان نیست و هرکس در قبال تمام لحظات عمرش پاسخگوست. این موضوع با آیه «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ» (زلزال/۷-۸) همخوانی دارد.

۴. پیامد اخروی اعمال  

پایان عمر، آغاز مواجهه با نتیجه اعمال است؛ پاداش نیکوکاران و عذاب گناهکاران. این بخش، انگیزهای برای تقوا و انجام فرایض است، چنانکه امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند: «الْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لَا حِسَابَ، وَ غَدًا حِسَابٌ وَ لَا عَمَلَ» (نهج البلاغه، حکمت۳۹۰).

قرآن را عمیقتر بشناسید! معرفی کتابی بینظیر از علامه مصباح یزدی درباره اعجاز و مصونیت قرآن

آشنایی با کتاب:  

«قرآن شناسی» نوشته علامه محمدتقی مصباح یزدی، از برجسته‌ترین اندیشمندان اسلامی معاصر، کتابی است جامع و نظام‌مند که به شناخت ابعاد گوناگون قرآن کریم می‌پردازد. این اثر با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر منابع دینی، به پرسش‌های کلیدی درباره قرآن پاسخ میدهد و برای پژوهشگران، طلاب و عموم علاقه‌مندان به مطالعات قرآنی، منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.  

ساختار کتاب در چهار فصل کلیدی:  

۱. عنوانها و اوصاف قرآن

   - بررسی ۵۰ عنوان و وصف اصلی و تبعی قرآن مانند «کتاب»، «فرقان»، «حکمت»، «عظیم»، «مبارک» و تحلیل معناشناختی آنها.  

۲. نزول قرآن 

   - واکاوی چگونگی، زمان، دفعات و اهداف نزول قرآن، همراه با تحلیل رابطه وحی با پیامبر اکرم (ص).  

۳. دلایل الهی بودن قرآن  

   - ارائه ادله عقلی و نقلی بر اعجاز قرآن، پاسخ به شبهات، و تأکید بر امّی بودن پیامبر (ص) بهعنوان شاهدی بر منشأ الهی قرآن.  

۴. مصونیت قرآن از تحریف

   - بررسی شواهد تاریخی، روایی و عقلی عدم تحریف قرآن، نقد ادعاهای معتقدان به تحریف و تفکیک میان «تحریف لفظی» و «تحریف معنوی».  

چرا این کتاب خواندنی است؟  

- تحلیلی نظاممند از جایگاه قرآن در الهیات اسلامی.  

- پاسخگویی به شبهات رایج درباره اعجاز، نزول و تحریف ناپذیری قرآن.  

- زبان روان و مستند، همراه با استناد به آیات، روایات و منابع معتبر.  

- مناسب برای تقویت بنیان‌های فکری در مواجهه با چالش‌های اعتقادی.  

تحلیل علمی اهمیت بندر شهید رجایی در مذاکرات هسته‌ای  

موقعیت استراتژیک: قلب تپندهٔ تنگه هرمز

 - تنگه هرمز ۲۱ میلیون بشکه نفت روزانه (معادل ۲۱٪ مصرف جهانی) را انتقال می‌دهد.  

  - بندر رجایی در فاصله ۱۵ کیلومتری این تنگه، به عنوان دریچه امنیتی ایران عمل می‌کند. هرگونه اختلال در فعالیت این بندر، می‌تواند شوکی به بازار انرژی جهان وارد کند.  

- نقش در مذاکرات  

  ایران با کنترل این نقطه حیاتی، می‌تواند از آن به عنوان ابزار چانه‌زنی برای کاهش فشارهای سیاسی استفاده کند. مطالعات موسسه رند (۲۰۲۲) نشان می‌دهد کشورهای مصرف‌کننده نفت، نسبت به ثبات این منطقه حساسیت بالایی دارند.  

  ۲. جایگزینی چابهار: کریدور شمال-جنوب و پیوند اوراسیا 

- آمار کلیدی

  - کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) ظرفیت کاهش ۴۰٪ هزینه و ۳۰٪ زمان حمل‌ونقل اروپا به هند را دارد.  

  - بندر رجایی با اتصال به شبکه ریلی ایران، مسیر جایگزین چابهار برای دور زدن تحریم‌هاست.  

- تحلیل ژئواکونومیک 

  گزارش بانک جهانی (۲۰۲۳) تأکید می‌کند که این کریدور، وابستگی اروپا به کانال سوئز را کاهش می‌دهد. بنابراین، تهدید به محدودسازی دسترسی به این مسیر، اهرمی برای ایران در مذاکرات است.  

 ۳. ظرفیت لجستیکی: موتور محرکه اقتصاد ایران

- ارقام شوک‌آور

  - ظرفیت ۸ میلیون TEU (کانتینر) و ۱۵۰ میلیون تن کالای غیرکانتینری سالانه.  

  - سهم ۳۰٪ از کل تجارت خارجی ایران (براساس داده‌های بانک مرکزی ایران، ۱۴۰۲).  

- نقش در تحریم‌ها 

  پژوهش دانشگاه هاروارد (۲۰۲۱) نشان می‌دهد ظرفیت بالای این بندر، امکان تغییر مسیرهای تجاری و استفاده از واسطه‌ها برای دور زدن تحریم‌ها را فراهم می‌کند.  

 ۴.برتری نسبی نسبت به بنادر رقیب

- مقایسه آماری  

  - فرودگاه امام: ۱۳.۸٪ سهم تجاری.  

  - بندر امام: ۱۳.۳٪ سهم تجاری.  

  - بندر رجایی: ۳۰٪ سهم تجاری.  

- پیامدهای امنیتی

  براساس تحلیل مؤسسه صلح بین‌المللی، کنترل این بندر، امکان اعمال فشار بر شرکای تجاری رقیب (مثل چین و هند) را افزایش می‌دهد، زیرا ۶۵٪ کالاهای وارداتی چین به ایران از این بندر ترانزیت می‌شود.  

بندر شهید رجایی نه تنها یک مرکز لجستیکی، بلکه یک سلاح ژئوپلیتیک است. ایران با تمرکز بر توسعه این بندر:  

- وابستگی غرب به ثبات تنگه هرمز را به اهرم تبدیل می‌کند.  

- با پیوند به کریدور شمال-جنوب، جایگزین‌های تحریم‌شکن ایجاد می‌نماید.  

- ظرفیت تجاری خود را به عنوان تهدیدی غیرمستقیم در مذاکرات به کار می‌گیرد.  

📊 منابع

- گزارش سازمان انرژی بین‌المللی (IEA) درباره تنگه هرمز.  

- مطالعات مؤسسه رند در مورد امنیت انرژی.  

- داده‌های بانک مرکزی ایران (۱۴۰۲).  

- تحلیل ژئواکونومیک دانشگاه هاروارد (۲۰۲۱). 

فرض کنید ذهن شما یک قلعه‌ای است

اگر دروازه‌هایش همیشه باز باشد، هر مسافری – از دوست تا دشمن – وارد می‌شود و آشوب به پا می‌کند!  

این دقیقاً اتفاقی است که وقتی اجازه می‌دهیم حرف‌ها و رفتارهای دیگران بی‌مهابا وارد حریم ذهنمان شوند، رخ می‌دهد.  

چرا مدیریت احساسات، امروز یک مهارت بقا است؟  

- طبق تحقیقات روانشناسی، ذهن ما روزانه حدود ۶۰٪از زمان خود را درگیر افکار منفی و نشخوار ذهنی می‌کند.  

 ۵ راهکار برای مدیریت ذهن

۱. به هر فکر یا حرفی اجازه ورود ندهید. بپرسید:  

   «آیا این حرف به رشد من کمک می‌کند؟»  

   اگر نه، با یک «متشکرم، نمی‌خواهم!» دروازه را ببندید.  

۲. یاد بگیرید بدون عذاب وجدان به درخواست‌های مخرب «نه» بگویید.  

   مثال: «متأسفم، الان وقت صحبت در این مورد رو ندارم» 

۳. روزانه ۵ دقیقه به تماشای افکارتان بنشینید. بدون قضاوت فقط ببینید چه می‌گذرد.  

   این تمرین شما را از «قربانی افکار» به «ناظر آگاه» تبدیل می‌کند.  

۴. نیازی نیست همه شما را بپذیرند! هرگاه حس کردید به دنبال تأیید دیگرانید، با خود تکرار کنید:  

   «من به خودم اعتماد دارم، حتی اگر آنها نفهمند.» 

۵. با افراد فضول، مکالمه‌های کوتاه و مودبانه داشته باشید. مثل: «نظر جالبی داری، اما من فعلاً روی این موضوع تمرکز نمی‌کنم.»