فرهنگی

یا دانشمند باش، یا دانشجو؛ وگرنه در آتش! اختار امام صادق(ع) به نسل جوان

جز در این دو حالت نباشید

  امام صادق علیه‌السلام: «لَستُ اُحِبُّ أن أرَى الشَّبابَ مِنكُم إلاّ غادِيا في حالَينِ: إمّا عالِما أو مُتَعَلِّما، فَإِن لَم يَفعَل فَرَّطَ، فَإِن فَرَّطَ ضَيَّعَ وإن ضَيَّعَ أثِمَ وإن أثِمَ سَكَنَ النّارَ. وَالَّذي بَعَثَ مُحَمَّدا صلى‌الله‌عليه‌وآله بِالحَقِّ».

دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببينم: دانشمند يا دانشجو. اگر [جوانى] چنين نكند، كوتاهى كرده و اگر كوتاهى كرد، تباه ساخته و اگر تباه ساخت، گناه كرده است و اگر گناه كند، سوگند به آن كه محمّد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را به حق برانگيخت، دوزخ نشين خواهد شد.

 📚 أمالی طوسی: ص٣٠٣ ح٦٠٤

📖 تفسیر و تحلیل روایت

امام صادق علیه‌السلام در این روایت، مرز روشن میان «رشد» و «سقوط» را برای جوانان ترسیم می‌فرمایند.

ایشان نمی‌فرمایند هر جوانی باید حتماً فقیه یا استاد حوزه شود، بلکه پیام ایشان این است که: زندگی بدون علم، بی‌ثمر و خطرناک است.

🔹 «إمّا عالِما أو مُتَعَلِّما» یعنی یا بدان و تعلیم بده، یا در مسیر دانستن باش.

در نگاه امام، توقف در مسیر علم مساوی با سقوط است. چون انسانِ بی‌دانش، ناخواسته در جهل، تقلید کورکورانه، و گناه فرو می‌رود.

🔹 «فَإِن لَم يَفعَل فَرَّطَ»؛ اگر دنبال علم نرفت، کوتاهی کرده.

🔹 «فَإِن فَرَّطَ ضَيَّعَ»؛ کوتاهی، یعنی تباهی زندگی.

🔹 «فَإِن ضَيَّعَ أثِمَ»؛ تباهی، یعنی گناه.

🔹 «فَإِن أثِمَ سَكَنَ النّارَ»؛ و گناه، پایانش آتش است.

این روایت، زنجیره‌ای از سقوط اخلاقی و فکری را به تصویر می‌کشد که از «بی‌تفاوتی نسبت به علم» آغاز می‌شود و به «دوزخ معنوی» می‌انجامد.

📅 و چه زیباست که در روز نوجوان یاد بگیریم:

هر نوجوانی که مسیر علم و آگاهی را برگزیند، در حقیقت راه بهشت را انتخاب کرده است.

امام صادق(ع) می‌خواهد بفرماید: در جهان پر از فریب و اطلاعات غلط امروز، نجات نسل جوان فقط در «آموختن» است.

اگر نوجوان و جوان ما یاد نگیرد، دیگران او را می‌سازند؛ اما نه با حقیقت، بلکه با تبلیغات و جهل.