فرهنگی

گره‌گشایی از مؤمن؛ کلید گشایش قیامت در کلام امام صادق(ع)

امام صادق علیه السلام:

«مَـنْ فَـرَّجَ عـَنْ مُـؤمِنٍ فَرَّجَ اللّه ُ عَنْ قَلْبِهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ»؛ کسی که گِره از کار مؤمنی بگشاید و شادش کند، خداوند هم در روز قیامت، کارِ بسته او را می گشاید.(اصول کافی، ج ۲، ص ۲۰۰)

تحلیل محتوایی حدیث  

این حدیث از امام صادق(ع) در اصول کافی (ج۲، ص۲۰۰) دو مفهوم کلیدی را در همتنیده است: خدمت به مؤمن و پاداش الهی. تحلیل این روایت از منظر دینی و اجتماعی عبارت است از:  

۱. گره‌گشایی؛ عملی با پیوند دنیا و آخرت 

- معنای گره‌گشایی: هرگونه اقدام برای رفع مشکل مادی، عاطفی یا اجتماعی مؤمن، اعم از کمک مالی، حل اختلاف، یا حمایت روانی.  

- پاداش الهی: تعبیر «فَرَّجَ اللَّهُ عَنْ قَلْبِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ» نشان می‌دهد این عمل، نه تنها گره از کار فرد می‌گشاید، بلکه گره‌های معنوی انسان را در قیامت باز می‌کند.  

۲. پیوند با آموزه‌های قرآنی  

- آیه «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ» (بقره:۲۴۵) بر همین مفهوم تأکید دارد که کمک به دیگران، وام دادن به خداست و پاداشش مضاعف می‌شود.  

- همچنین، «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى» (مائده:۲) همکاری در نیکی را وظیفه مؤمنان می‌داند.  

۳. مصادیق عملی گره‌گشایی  

- مادی: پرداخت بدهی نیازمند، تأمین هزینه درمان.  

- معنوی: مشاوره برای حل مشکل خانوادگی، آموزش مهارت برای اشتغال.  

- اجتماعی: میانجیگری برای رفع کدورت بین افراد.  

۴. چرایی تأکید بر «مؤمن» 

- امام(ع) با ذکر «مُؤْمِن»، بر تقویت پیوندهای اجتماعی در جامعه ایمانی تأکید می‌کند. این به معنای نادیده گرفتن غیرمؤمنان نیست، بلکه اولویت‌بندی بر اساس ظرفیت تأثیرگذاری است.  

- نکته: در روایات دیگر، کمک به همه انسان‌ها (حتی غیرمسلمانان) نیک شمرده شده است، اما کمک به مؤمنان ارزش مضاعف دارد.  

این حدیث با بیانی ساده و عمیق، خدمت به همنوع را به سرمایه‌گذاری اخروی تشبیه می‌کند. امام صادق(ع) به ما می‌آموزد که گره‌گشایی از دیگران، نه تنها وظیفه اخلاقی است، بلکه عاملی برای نجات خود انسان در روز سخت قیامت خواهد بود.