فرهنگی

فلسفه سکوت از نگاه امام علی(ع): نجات از لغزش با یک ‘ایستِ فکری

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام:

«فَکِّرْ ثُمَّ تَکَلَّمْ تَسْلَمْ مِنَ الزَّلَلِ»؛ فکر کن آنگاه سخن بگو تا از لغزش و خطا مصون باشی. (غررالحکم، صفحه ۲۲۸)

تحلیل حدیث 

این کلام گهربار از امام علی(ع) بر  اهمیت تفکر پیش از سخن گفتن به عنوان کلید مصونیت از خطاها تأکید دارد. حضرت با عبارت کوتاه و پرمغز «فَکِّرْ ثُمَّ تَکَلَّمْ»، اصلِ عقلانیِ «سنجشگری در گفتار» را به مؤمنان می‌آموزد.

این حدیث با آیات قرآنی مانند «وَلا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ» (اسراء:۳۶) و «إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولَئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (اسراء:۳۶) همسوست که بر مسئولیت انسان در برابر گفتار و اندیشه اشاره می‌کنند. سکوت اندیشمندانه و سخن سنجیده، نه تنها از لغزش‌های زبانی جلوگیری می‌کند، بلکه نشانه‌ای از بلوغ فکری و تقوای الهی است.