فرهنگی

 قوانين آسان 

 شخصى يكى از قوانين مذهبى را شكسته و خطا كار شده بود. خدمت پيغمبر صلى الله عليه و آله رسيد و گفت: هلاك شدم! هلاك شدم! پيغمبر صلى الله عليه و آله پرسيد: چه كار كرده اى؟ مرد گفت: در ماه رمضان با زنم همبستر شده ام. اكنون چاره چيست؟ 

حضرت فرمود: يك نفر غلام بخر و آزاد كن! مرد گفت: نمى توانم. پيامبر صلى الله عليه و آله: دو ماه روزه بگير! مرد: تواناى دو ماه روزه گرفتن ندارم. پيامبر صلى الله عليه و آله : برو شصت فقير را غذا بده! مرد: براى خوراك دادن شصت نفر فقير وسيله اى ندارم.

پيامبر صلى الله عليه و آله كمى سكوت كرد. در اين وقت شخص ديگرى وارد شد و يك سبد خرما به پيغمبر تقديم كرد. حضرت فرمود: اين سبد خرما را ببر و در بين مردم فقير تقسيم كن!

مرد عرض كرد: اى پيامبر خدا! در سراسر اين شهر هيچ كس از من فقيرتر نيست. حضرت لبخندی زد و گفت: بسيار خوب، برو اين خرماها را ميان زن و فرزندانت تقسيم كن( بحار ج 72، ص 258).

این روایت بر چند اصل کلیدی در تعالیم اسلامی تأکید دارد:  

- تسهیل در تکالیف به تناسب توانایی: پیامبر(ص) با درک فقر مرد، راهکارهای جایگزینِ متناسب با شرایط او ارائه می‌دهد. این رویکرد با آیهٔ «لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا» (بقره: ۲۸۶) هماهنگ است که بر مسئولیت‌پذیری متناسب با توان انسان دلالت دارد.  

- اولویت رفع نیاز مستمند: تقسیم خرما میان خانوادهٔ مردِ نیازمند، نشان می‌دهد که گاه کمک به خود و خانواده (به‌عنوان نیازمندان واقعی) بر انجام ظاهریِ کفاره اولویت دارد.  

- نقش رحمت در اجرای احکام: سیر نزولیِ کفاره‌ها (از آزادی بردگان تا غذا دادن به فقرا) و نهایتاً تبدیل آن به تأمین نیاز خود فرد، بیانگر آن است که احکام الهی نه برای عذاب، بلکه برای تزکیهٔ نفس و رحمت طراحی شده‌اند.  

- اهمیت نیت پاک: رفتار پیامبر(ص) تأیید می‌کند که اگر فردی در پی جبران خطا باشد، خداوند راهی برای بخشش می‌گشاید، حتی اگر از مسیرهای غیرمتعارف!  

نکتهٔ اخلاقی

این روایت یادآورِ حدیثی از امام صادق(ع) است که می‌فرمایند: «خداوند بر بندگانش مهربان‌تر از آن است که آنان را به کاری بدون گشایش مکلف کند». (بحارالأنوار، ج ۲، ص ۲۷)  

پیام پایانی

هیچ خطایی آنقدر بزرگ نیست که رحمت الهی نتواند آن را دربرگیرد، به شرط آنکه توبه‌کننده در پی جبران باشد و از هیچ تلاشی فروگذار نکند.