هفت حق واجب مؤمن بر مؤمن؛ درسهای پیامبر ﷺ
هفت حق واجب مؤمن بر مؤمن؛ درسهای پیامبر ﷺ
پيامبر اكرم صلّی الله عليه وآله
🌼 «لِلْمُؤمِنِ عَلَى الْمُؤمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ واجِبَةٍ مِنَ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ عَلَيه: اَلِأجْـلالُ فى عَيْنِهِ، وَ الْوُدُّ لَهُ فى صَدْرِهِ، وَ المُواساةُ لَهُ فى مالِهِ، وَ اَنْ يُحَـرِّمَ غَيْبَتـَهُ، وَ اَنْ يَعُودَهُ فى مَرَضِهِ، وَ اَنْ يُشَيِّـعَ جِـنازَتَهُ، وَ اَنْ لايَقُولَ فيهِ بَعْدَ مَوْتِهِ اِلاّ خَيْرا».
اسلام، دین عبادت تنها نیست؛ دین محبت، احترام و همدلی است.
پیامبر اکرم ﷺ در حدیثی نورانی، هفت حق واجب مؤمن بر مؤمن را برشمردهاند — حقوقی که ریشه در ایمان دارند و رعایتشان، نشانه صداقت در بندگی خداست.
📘 منبع: شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۸
«لِلْمُؤمِنِ عَلَى الْمُؤمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ واجِبَةٍ مِنَ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ عَلَيه:
اَلِإجلالُ فی عَینِهِ، وَالوُدُّ لَهُ فی صَدرِهِ، وَالمُواساةُ لَهُ فی مالِهِ،
وَ أن یُحَرِّمَ غیبَتَهُ، وَ أن یَعُودَهُ فی مَرَضِهِ، وَ أن یُشَیِّعَ جِنازَتَهُ،
وَ أن لا یَقولَ فیهِ بَعدَ مَوتِهِ إلاّ خَیراً.»
پیامبر اکرم ﷺ فرمودند:
مؤمن بر گردن برادر مؤمنش هفت حق واجب دارد که خدا آن را بر او واجب کرده است:
۱. با دیده احترام به او بنگرد.
۲. در دل، محبتش را نگاه دارد.
۳. در مال خود او را شریک سازد.
۴. غیبت او را حرام بشمارد.
۵. در هنگام بیماری از او عیادت کند.
۶. در تشییع جنازهاش شرکت نماید.
۷. پس از مرگش جز نیکی از او یاد نکند.
شرح و تحلیل
۱️⃣ احترام در نگاه
«اَلِإجلالُ فی عَینِهِ» یعنی با چشمانت به او احترام بگذار.
مؤمن، در ظاهر و باطن، حرمت برادر ایمانی خود را نگه میدارد؛ نگاهش تحقیر نمیکند و رفتارَش کوچک نمینماید.
۲️⃣ محبت در دل
«الوُدُّ لهُ فی صدرِه» یعنی در دل، دوستش بدار.
محبت درون، ریشهی اخلاق بیرون است. جامعهای که دلهایش از کینه خالی باشد، بهشت روی زمین است.
۳️⃣ یاری در مال
«المُواساةُ لهُ فی مالِهِ» یعنی اگر برادرت نیاز دارد، در داراییات او را شریک کن.
انفاق، تنها بخشش نیست؛ بلکه نشانه اعتماد و برادری واقعی است.
۴️⃣ حرام دانستن غیبت
«أن یُحَرِّمَ غیبتَهُ» یعنی پشت سر مؤمن، بدگویی نکن.
حرمت مؤمن از کعبه بالاتر است؛ زبانت را همانگونه حفظ کن که ایمانَت را حفظ میکنی.
۵️⃣ عیادت در بیماری
«أن یَعُودَهُ فی مَرَضِهِ»؛ حضور کوتاه تو کنار بیمار، دلش را آرام میکند و نشانه وفاداری است.
۶️⃣ تشییع جنازه
«أن یُشَیِّعَ جِنازَتَهُ»؛ بدرقه مؤمن تا آخرین منزل، احترام نهایی به پیوند ایمانی است.
۷️⃣ یاد نیک پس از مرگ
«أن لا یَقولَ فیهِ بعدَ موتِهِ إلاّ خیراً»؛ بعد از مرگ، از مؤمن جز نیکی یاد مکن.
یاد بد مردگان، دل زندهها را میمیراند.
پیام اخلاقی
این هفت حق، ستونهای جامعه ایمانیاند.
اگر تنها یکی از آنها رعایت نشود، محبت میان دلها سست میشود.
پیامبر ﷺ با این سخنان، ما را به ساختن جامعهای دعوت کردند که در آن:
احترام جای تحقیر را بگیرد، محبت جای کینه را، و وفاداری جای فراموشی را.
هر مؤمن، در برابر مؤمن دیگر مسئول است؛
نه فقط در عبادت و دعا، بلکه در نگاه، رفتار، و یادش پس از مرگ.
اگر این هفت حق در میان ما زنده شود، ایمان نه تنها در قلب، بلکه در جامعه جریان مییابد.