فرهنگی

امام علی علیه السلام:

دنيا دو روز است: روزى به سود تو و روزى به زيان تو، هرگاه به سود تو بود، سركشى نكن و وقتى به زيان تو بود، شكيبايى پيشه كن(غررالحکم، حدیث۱۹۱۷).

در این حدیث از امام علی(ع) دو اصل کلیدی را برای مواجهه با نوسان‌های زندگی ترسیم می‌کند:  

۱. نفی تکبّر در روزهای خوشی

   - تأکید بر «سرکشی نکردن» هنگام موفقیت، یادآور آیات قرآنی مانند «إِنَّ الْإِنسَانَ لَیَطْغَىٰ أَن رَّآهُ اسْتَغْنَىٰ» (علق: ۶-۷) است که هشدار می‌دهد ثروت و رفاه ممکن است انسان را به طغیان بکشاند.  

   - امام(ع) خوشبختی را نه در انباشت نعمت‌ها، بلکه در شکرگزاری و فروتنی می‌داند.  

۲. صبر در روزهای سختی 

   - «شکیبایی پیشه کردن» در مصائب، با مفهوم قرآنی صبر (بقره:۱۵۵) همسوست که آن را کلید نجات و نشانه‌ای از ایمان راستین می‌خواند.  

   - نمونه‌های تاریخی مانند صبر امام علی(ع) در حوادثی مانند جمل و صفین، تجسم عینی این توصیه است.  

۳. دنیا به مثابه میدان آزمون

   - تقسیم دنیا به «دو روز» نمادی از تغییرپذیری ذاتی آن است. این نگاه با حدیثی از پیامبر(ص) که دنیا را «زندان مؤمن و بهشت کافر» می‌خواند، هماهنگ است.  

   - هدف این نوسان‌ها، سنجش ظرفیت انسان در حفظ تعادل بین شکر و صبر است.  

۴. نگرش فلسفی به خیر و شر

   - امام(ع) با این بیان، شرور را نه نقص در نظام آفرینش، بلکه ابزاری برای رشد معنوی معرفی می‌کند. این دیدگاه در کلام امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه (خطبه ۹۳) نیز آمده است: «مصیبت‌ها برای بیداری دل‌هاست».  

امروزه این آموزه به ما می‌آموزد که:  

- در موفقیت‌های مادی، خود را بی‌نیاز از خدا نپنداریم.  

- در بحران‌ها، با توکل به خدا و استقامت، راه حل‌ها را جستجو کنیم.  

- زندگی را فرصتی برای خودسازی بدانیم، نه هدف نهایی.