فرهنگی

امام على عليه ‏السلام :

مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اِماما فَليَبْدَأ بِتَعْليمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْليمِ غَيْرِهِ و َلْيَكُنْ تَاْديبُهُ بِسيرَتِهِ قَبْلَ تَأْديبِهِ بِلِسانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اَحَقُّ بِالاِجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ و مُؤَدِّبِهِمْ؛

كسى كه خود را پيشواى مردم قرار داده، بايد پيش از آموزش ديگران، خود را آموزش دهد و پيش از آن‏كه ديگران را با زبان، ادب بياموزد، باكردارش ادب آموزد و البته آموزش دهنده و ادب‏آموز خود بيش از آموزگار و ادب‏آموز مردم، شايسته تجليل است.(مثیرالاحزان، ص50)

امام علی(ع) در این حدیث، سه اصل اساسی برای رهبران و پیشوایان دینی و اجتماعی بیان می‌کند:  

۱. تقدم خودآموزی بر تعلیم دیگران

رهبر باید پیش از آموزش مردم، خود را در معرض تعلیم و اصلاح قرار دهد. این مفهوم با آموزه‌های قرآنی مانند «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» (بقره:۴۴) همسوست.  

۲. تأثیرگذاری از طریق رفتار

ادبِ عملی برتر از ادبِ زبانی است. این مسئله به «الگوی عملی» اشاره دارد که در علوم تربیتی اسلام و اخلاق، به عنوان مؤثرترین روش هدایت شناخته میشود.  

۳. ارزش والای مُربّی نفس

کسی که خود را تربیت میکند، از مربیان دیگران برتر است؛ زیرا اصلاح خویشتن، پایه‌ی هر اصلاح اجتماعی است. این موضوع در عرفان اسلامی نیز تحت عنوان «جهاد اکبر» مطرح می‌شود.