فرهنگی

راز روزی مقدر: چرا حرص و نگرانی بی‌فایده است؟

حرص زدن برای روزی

 🔅پیامبر‌اکرم (ﷺ): «إنّ الرِّزقَ لا يَجُرُّهُ حِرصُ حَريصٍ ولا يَصرِفُهُ كَراهِيَةُ كارِهٍ‌»؛ نه حرص زدن حريص، روزى را به سوى او مى‌‌كشاند و نه ناخوش داشتن كسى، آن را از او باز مى‌‌دارد.

   بحار الأنوار: ج۷۷ ص۶۸ ح۷

در تفسیر این حدیث از پیامبر اکرم (ص) باید گفت،  نفی کامل تأثیر حرص و کراهت انسان بر مقدار روزی مقدرشده را بیان می‌کند.

بر اساس این اصل اعتقادی، روزیِ هر انسانی بر پایه‌ی تقدیر الهی و حکمت بالغه پروردگار تنظیم شده است و دو عامل «حرص» (آرزو و طمع بی‌حد) و «کراهت» (ناخوش‌داشتن یا نگرانی از کم‌بودن روزی) هیچ‌گونه تغییری در این نظام حکیمانه ایجاد نمی‌کنند.  

حرص ورزیدن، هرچند در ظاهر تلاشی برای افزایش روزی است، اما در واقع نشان‌دهنده‌ی عدم اعتماد به وعده الهی («وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا» - هود/۶) و اختلال در آرامش روحی انسان است.

از سوی دیگر، ترس یا ناخوش‌داشتنِ شرایط (مانند بیماری یا پیری) نیز به معنای محرومیت از روزی نیست؛ چرا که خداوند متعال، روزی‌رسانِ حقیقی است و راه‌های غیرمنتظره‌ای برای تأمین بندگانش دارد.

این حدیث درس بزرگِ توکل فعال را می‌آموزد: انسان باید با تلاش مشروع و عقلانی برای کسب روزی بکوشد، اما نتیجه‌ی کار را به خدا واگذار کند و با اضطراب یا طمعِ ویرانگر، بر روح خود ستم نورزد.  

پس روزیِ مقدّر، نه با حرصِ حریصان افزوده می‌شود و نه با کراهتِ ناخواهان کاهش می‌یابد. این شناخت، آرامشِ درونی و آزادگی از بندگی مادّیات را به ارمغان می‌آورد.