خطبه ۱۳۱ نهجالبلاغه؛ نقشه راه حکومت عدل علی(ع) در مبارزه با فساد و احیای دین
خطبه ۱۳۱ نهجالبلاغه
خطبه ۱۳۱ نهجالبلاغه؛ نقشه راه حکومت عدل علی(ع) در مبارزه با فساد و احیای دین
در خطبه ۱۳۱ نهجالبلاغه، امام علی(ع) فلسفه حکومت خود را نه قدرتطلبی، بلکه احیای حق و محو باطل معرفی میکند:
«خدایا! تو میدانی که ما نه برای رقابت بر سر قدرت قیام کردیم، بلکه میخواهیم نشانههای فراموششده دینت را بازگردانیم و اصلاح را در زمین گسترش دهیم.»
این خطبه، سندی است که اولویتهای حکومت علوی را در دو محور اصلی ترسیم میکند: بازگرداندن شاخصههای دینی و جنگ بیامان با فساد.
اولویت اول
بازسازی پایههای دینی جامعه
امام علی(ع) در جامعهای حکومت را به دست گرفت که ارزشهای اصیل اسلامی پس از پیامبر(ص) به حاشیه رفته بود. ایشان با اقداماتی بنیادین، اسلام ناب را احیا کرد:
- عدالت محوری به جای تبعیض
تقسیم عادلانه بیتالمال میان همه مردم، از سیاهپوست تا عرب و عجم.
- حاکمیت قانون الهی بر امتیازات قبیلهای
برخورد یکسان با بزرگان قریش و افراد عادی در اجرای حدود.
- ترویج تقوا به جای زراندوزی
الگوسازی زندگی ساده و دوری از تجملات برای حاکمان.
اولویت دوم
نبرد تمامقد با فساد اداری و اقتصادی
امام(ع) فساد را «ویرانگرترین آفت حکومت» میدانست. اقدامات ایشان در این زمینه انقلابی بود:
- برکناری مفسدان از قدرت
عزل فرمانداران فاسد مانند ولید بن عقبه که بیتالمال را غارت میکردند.
- شفافیت مالی حاکمان
بازپسگیری اموال عمومی اختلاسشده، حتی از نزدیکان خود.
- اصلاح نظام قضایی
انتصاب قضات بیطمع مانند مالک اشتر که حاضر نبودند به سود قدرتمندان رأی دهند.
درسهای امروز از حکومت دیروز
امام علی(ع) ثابت کرد که حکمرانی موفق، نه در انباشت ثروت، که در انباشت اعتماد مردم است. سختگیریِ ایشان بر پاکدستی کارگزاران تا جایی بود که حتی به خانواده خود نیز رحم نمیکرد. این سیره، امروز به ما میآموزد:
- فسادزدایی نیازمند شجاعت حاکم و مشارکت مردم است.
- احیای دین، نه با شعار، که با الگوی عملیِ عادلانه ممکن میشود.