بهشت در گروی احترام؛ حدیثی آسمانی از حضرت فاطمه(س) درباره جایگاه مادر
بهشت در گروی احترام؛ حدیثی آسمانی از حضرت فاطمه(س) درباره جایگاه مادر
حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) فرمود: «الْزَمْ رِجْلَها، فَإنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ أَقْدَامِهَا، وَ الْزَمْ رِجْلَهَا فَثَمَّ الْجَنَّةَ»
(کنز العمّال،جلد ۱۶، صفحه ۴۶۲، حدیث ۴۵۴۴۳)
پیوسته در خدمت (و پایبند فرمان) مادر باش، چرا که بهشت زیر پای مادران است؛ و (اگر چنین کنی) آنجاست که بهشت را مییابی.
این کلام نورانی از بانوی دو عالم، حضرت فاطمه زهرا(س)، به عنوان بلندترین و گویاترین بیانیه درباره مقام مادر در فرهنگ اسلامی شناخته میشود. این حدیث، دو مفهوم کلیدی را در هم میآمیزد: تکلیف و تعهد انسان نسبت به مادر، و پاداش بینهایت این عمل.
نکات تفسیری:
۱. فرمان عملمحور (الْزَمْ رِجْلَهَا):
عبارت «لازمش شو» یا «پایبندش باش»، فراتر از احترام زبانی است. این عبارت دستوری است برای همراهی عملی، خدمترسانی، اطاعت در مشروع و مراقبت دائم از مادر. این همان «برّ» (نیکی کامل) است که بارها در قرآن در کنار توحید قرار گرفته: «وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَیْهِ…» (احقاف: ۱۵).
۲. چرایی این فرمان (فَإِنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ أَقْدَامِهَا):
این بخش، حکمت و فلسفه این تأکید را نشان میدهد. مادر، با درد زایمان، شیردهی و شببیداریها، نمونهی مجسم ایثار و عشق بیمنت است. بهشت، پاداش چنین فداکاریای است و راه رسیدن به آن پاداش، احترام به صاحب آن فداکاری است. این جمله به ما یادآوری میکند که رضایت مادر، دروازه رضایت خدا و در نتیجه، دروازه بهشت است. این معنا در روایات دیگر نیز آمده، مانند حدیث مشهور: «رِضَا الرَّبِّ فِي رِضَا الْوَالِدِ» (رضای خدا در رضای پدر و مادر است).
۳. تأکید بر نتیجه (فَثَمَّ الْجَنَّةَ):
تکرار عبارت «آنجاست بهشت»، قطعیت و بیچونوچرایی این وعده الهی را نشان میدهد. این یک معامله پر سود معنوی است: خدمت به مادر = کسب بهشت. این سخن، به ویژه از زبان کسی است که خود «ام ابیها» (مادر پدرش) خوانده میشد و تجسم کامل دختری فداکار بود.
جمعبندی و پیام کاربردی:
این حدیث، یک چراغ راه همیشگی برای همه انسانهاست. پیام حضرت زهرا(س) این است:
· بهشت، انتزاعی و دور نیست؛ زیر پای مادر شماست.
· راه رسیدن به سعادت ابدی، از خدمت به کسی میگذرد که زندگی ابدی شما را با زندگی دنیوی خود خرید.
· احترام به مادر، یک انتخاب نیست؛ یک ضرورت دینی و انسانی برای رستگاری است.
این کلام، پاسخی محکم به فرهنگ فردگرایی امروز است و یادآور میکند که بزرگترین سرمایهگذاری معنوی، محبت و خدمت به والدین، به ویژه مادر است.
آوريد و نادان نميريد؛ زيرا خداوند عذرِ نادانى را نمىپذيرد.
