فرهنگی

پیامبر_اکرم (ﷺ): «مَن أكَلَ مِن كَدِّ يَدِهِ، كانَ يَومَ القِيامَةِ في عِدادِ الأَنبِياءِ، ويَأخُذُ ثَوابَ الأَنبِياءِ»،هر كس از دسترنج خود خورَد، روز قيامت در شمارِ پيامبران است و پاداش ايشان را مى‌گيرد(جامع الأخبار: ص۳۹۰، ح۱۰۸۸).

تحلیل حدیث 

۱. ارتباط کار و عبادت در جهانبینی اسلامی  

حدیث با بیان «مَن أكَلَ مِن كَدِّ يَدِهِ»، کار و تلاش برای کسب روزی حلال را همردیف عبادتهای والا قرار میدهد. این نگرش، ریشه در قرآن دارد که میفرماید: «فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ» (سوره ملک، آیه۱۵).  

۲. تأکید بر استقلال اقتصادی در فقه

از نگاه فقهی، این حدیث بر وجوب کفاح (تلاش برای معاش) و حرمت تکدیگری تأکید میکند. امام صادق(ع) میفرمایند: «الْكَادُّ عَلَى عِيَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» (وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۷۸).  

۳. نگاه عرفانی به مفهوم «ثواب الأنبیاء» 

عرفا این حدیث را نشان‌دهنده آن می‌دانند که نفسِ «عمل صالح با نیت خالص» میتواند انسان را به مقام قرب الهی برساند، هرچند به سطح نبوت نرسد. ثواب انبیا اشاره به مشارکت در جهادِ آنان برای اصلاح جامعه دارد.  

۴. کار؛ ابزاری برای آزمون الهی 

تلاش برای روزی حلال، تنها تأمین معاش نیست، بلکه آزمایشی برای صبر، امانتداری و عدالت در کسبوکار است. این حدیث در کنار روایات مربوط به «حلال بودن لقمه»، چارچوب اخلاقی اقتصاد اسلامی را ترسیم می‌کند.  

۵. نقد فرهنگ بیکاری و اتکا به دیگران 

پیامبر(ص) با این حدیث، فرهنگ رایجِ طلب رزق بدون تلاش (مانند انتظار معجزه یا اتکای صرف به ارث) را نقد میکنند و الگویی از «توکل فعال» ارائه میدهند که در آن تلاش مادی با ایمان معنوی پیوند میخورد.  

۶. تشویق به تولید و کارآفرینی 

در شرایط امروز، این حدیث میتواند مشوقی برای کارآفرینی، تولید داخلی و مقابله با اقتصاد مصرفی باشد. همانگونه که رهبر انقلاب بر «اقتصاد مقاومتی» تأکید میکنند، این حدیث نیز بر خوداتکایی اقتصادی تأکید دارد.  

۷. تمایز بین کار حلال و حرام 

نکتهٔ مهم آن است که حدیث، تنها به «کَدِّ يَدِهِ» (تلاش شخصی) پاداش میدهد، نه هر نوع درآمدی. بنابراین، مشاغل غیرشرعی یا سودهای نامشروع، حتی با زحمت زیاد، مشمول این وعدهٔ الهی نمی‌شوند.  

۸. پیوند دنیا و آخرت در سبک زندگی اسلامی

این حدیث نشان میدهد اسلام برای زندگی مادیِ مبتنی بر اخلاق، ارزشی هم‌پایهٔ عبادتهای معنوی قائل است. کسب حلال، نه‌تنها نیاز دنیا را برطرف میکند، بلکه پُلیدی برای تعالی آخرت است.