فرهنگی

 برنامه زندگی متعالی: چطور هم دنیا را بسازیم، هم آخرت را؟ حدیثی از پیامبر

  پیامبر‌اکرم(ﷺ): «أصلِحوا الدُّنيا، و اعمَلوا لآخِرَتِكُم كأنَّكُم تَموتونَ غَدا».

دنيا را بسازيد، و براى آخرتتان [نيز ]چنان كار كنيد كه گويى همين فردا مى‌ميريد».

 📚 كنز العمّال : ح٤٢١١١

پیامبر رحمت (ص) در اینجا اساسی‌ترین سوال زندگی بشر یعنی “رابطه دنیا و آخرت” را با زیباترین شکل ممکن پاسخ می‌دهند. ایشان نه دنیا را رها کردن را می‌پسندند و نه آخرت را فراموش کردن را. بلکه فرمول طلایی “عمران دنیا” در کنار “آمادگی برای آخرت” را ارائه می‌دهند.

تحلیل حدیث در دو بخش کلیدی

۱. «أَصْلِحُوا الدُّنْیَا» (دنیا را بسازید)

· این بخش، پاسخ قاطع اسلام به کسانی است که دین را مانع پیشرفت و آبادانی می‌دانند.

· “اصلاح” به معنای “ساختن"، “آباد کردن” و “بهسازی” است. این شامل همه عرصه‌ها می‌شود: ساختن خانواده، پیشرفت اقتصادی، تعالی فرهنگی، حفظ محیط زیست و برقراری عدالت اجتماعی.

· اسلام از ما می‌خواهد که شهروندی فعال و مفید در جامعه خود باشیم و در بهبود شرایط زندگی دنیایی خود و دیگران بکوشیم. این یک “وظیفه دینی” است.

۲. «وَ اعْمَلُوا لِآخِرَتِکُمْ کَأَنَّکُمْ تَمُوتُونَ غَداً» (و برای آخرتتان چنان کار کنید که گویا فردا می‌میرید)

· این بخش، پاسخ به کسانی است که آنقدر در چرخه دنیا غرق می‌شوند که آخرت را فراموش می‌کنند.

· “چنان که فردا می‌میرید” یک “منظور زمان‌شناسی” است. نه به معنای ترک دنیا، بلکه به معنای “مسئولیت‌پذیری در قبال زمان” است.

  · اگر فردا قرار است بمیرید، امروز با خلق‌تان چگونه رفتار می‌کنید؟

  · اگر فردا قرار است بمیرید، امروز چه اعمالی را انجام می‌دهید؟

  · این نگاه، انسان را از “تعلل” و “سستی” بازمی‌دارد و به او “انگیزه” و “دقت” می‌بخشد.

پیوند دو بخش: تعادل حیاتی

این دو بخش، مانند دو بال برای پرواز هستند. اگر فقط به بخش اول بپردازیم، ممکن است در مادیات غرق شویم و اگر فقط به بخش دوم توجه کنیم، ممکن است به انزوا و رهبانیت کشیده شویم. پیامبر (ص) به ما می‌آموزند که می‌توان و باید “همزمان":

· یک تاجر، مهندس یا کشاورز موفق بود و نمازش را اول وقت خواند.

· برای رفاه خانواده تلاش کرد و حقوق همسایه را رعایت نمود.

· در عرصه علم و تکنولوژی پیشرفت کرد و قلباً متوجه خدا بود.

کاربرد در زندگی امروز

این حدیث یک “سبک زندگی اسلامی” کامل را ترسیم می‌کند. به ما می‌آموزد که چگونه می‌توان در عین استفاده از نعمات دنیا، بنده خدا بود. چگونه می‌توان در بازار کار کرد، اما cheat نکرد. چگونه می‌توان در شبکه‌های اجتماعی فعال بود، اما گناه نکرد. این همان “عرفان عملی” است که دنیای امروز به شدت به آن نیازمند است.