نقشهٔ راه امام جواد(ع) برای مقابله با شبیخون فرهنگی
جدال ایمان و هوس
امواج بیگانه درصدد شعله ورسازی تنور هوس و تنوع خواهی در مردمان این زمانه اند تا دیگر رضایتی باقی نماند و دیواری برای ایستادن وجود نداشته باشد. هجمه های فرهنگی با ادعای دروغین سرگرم سازی و ایجاد فضای تفریحی برای جامعه هدف، ولی با نیت شوم فروپاشی تمدن ها و ارزش ها وارد این کارزار شده و از ابزارهایی چون ماهواره، اینترنت، تلفن همراه و مانند آن نهایت بهره وری را می کند.
در این میان، شیوه های مقابله ای گوناگونی وجود دارد که به دو گروه مقابله سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم می شود. به نظر می رسد روش های نرم افزاری مانند تقویت ارزش های بومی، آموزش های اخلاقی خلاقانه، توجه دادن به پی آمدهای تهاجم فرهنگی و نیز تغییر بافت فکری هر کدام از افراد جامعه، اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
در نگاه درون دینی نیز، بر روش مقابله نرم افزاری تأکید بیشتری شده و انسان ها به جنگ تمایلات ناصحیح خویش می روند، به جای آنکه از بیرون کنترل شوند که البته آن هم در پاره ای از موقعیت ها، از وظایف حکومت اسلامی شمرده شده و نوعی مرزبانی از حریم های ارزشی است.
در سخنی از امام جواد علیه السلام، به نمونه ای از مواجهه فکری و عاطفی با هوس گرایی اشاره شده است: «لَن یسْتَکمِلَ العبدُ حقیقةَ الإیمانِ حتّی یؤْثِرَ دِینَهُ علی شَهْوَتِهِ، و لَن یهْلِک حتّی یؤْثِرَ شَهْوَتَهُ علی دِینهِ؛ بنده، هرگز حقیقتِ ایمان را به کمال نمی رساند، مگر آن گاه که دینش را بر هوس خود ترجیح دهد، و هرگز به هلاکت درنمی افتد، مگر زمانی که هوس خود را بر دینش ترجیح دهد» (محمدی ری شهری، 1377، ج 1: 428: ح 1435).
زمانی که هوس در برابر ایمان قرار می گیرد، بدیهی است که رشد ایمانی هم یکی از وظایف فعالان فرهنگی و دینی جامعه به شمار می آید؛ بدین معنا که همپای محدود سازی، بهره گیری از روش هایی که به افزایش سطح ایمان و رشد معنوی جامعه می انجامد، ضروری است تا این جدال به نفع سلامت ایمانی افراد به پایان رسد.
جنگ نامرئی ایمان و هوس
در عصر تهاجم فرهنگی میپردازد و راهکارهای مقابلهٔ نرمافزاری مبتنی بر آموزههای دینی را تبیین میکند. امام جواد(ع) با تعبیر «تَرْجِیحِ دین بر هوس»، کلید پیروزی در این نبرد را «تقویت ایمان فردی و جمعی» میدانند. این رویکرد با آیهٔ «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى. فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَأْوَى» (نازعات:۴۰-۴۱) همسوست که کنترل هوس را شرط ورود به بهشت معرفی میکند. متن تأکید میکند مقابله با تهاجم فرهنگی، تنها با محدودسازی ممکن نیست، بلکه نیازمند «آموزش خلاقانهٔ اخلاق» و «تحول درونی» است.