فرهنگی

 روز جهانی زبان عربی: از “زبان ضاد” تا گویش‌های رنگارنگ

یونسکو ۱۸ دسامبر را به عنوان «روز جهانی زبان عربی» اعلام کرده است. مجمع عمومی سازمان ملل نیز در همین روز در سال ۱۹۷۳، زبان عربی را به عنوان ششمین زبان رسمی این سازمان به رسمیت شناخت.

اهمیت زبان عربی:

· حدود ۳۰۰ میلیون نفر در جهان به این زبان صحبت می‌کنند و زبان رسمی ۲۳ کشور است.

· به دلیل وجود حرف «ض» که مخصوص این زبان است، به «زبان ضاد» معروف است.

· دارای قواعد ساختاری منحصربه‌فرد و غنی است که واژه‌سازی را در آن آسان می‌کند. این زبان، بستر شعر، ادبیات و فلسفه است.

تنوع لهجه‌ها:

· زبان عربی دارای لهجه‌های متنوعی است که از شرق (مثل یمن) تا غرب (مثل مراکش) متفاوت است.

· در ایران، عربی زبان مادری بخش‌هایی از مردم در خوزستان، جنوب ایلام، و مناطقی از استان‌های فارس، بوشهر، هرمزگان و خراسان است.

· لهجه‌ی رایج در خوزستان و جنوب ایلام به «لهجه اهوازی» (منطقه‌ای) معروف است که به لهجه‌های مرکز و جنوب عراق، کویت و شرق عربستان نزدیک است.

· لهجه‌های مردم عرب در استان‌های جنوبی ایران (فارس، بوشهر، هرمزگان) به لهجه‌های کشورهای جنوب خلیج فارس نزدیک‌تر است.

تأثیرپذیری و تأثیرگذاری:

· زبان عربی تحت تأثیر زبان‌های مجاور قرار گرفته است. برای مثال، در سوریه و لبنان واژگان فرانسوی، و در مراکش و الجزایر واژگان فرانسوی، اسپانیایی و آمازیغی (بربر) دیده می‌شود.

· در لهجه اهوازی، عراقی و کویتی نیز به دلیل همسایگی، واژگان فارسی و انگلیسی وجود دارد.

· تأثیر متقابل فارسی و عربی چشمگیر است؛ واژه‌های بسیاری از عربی وارد فارسی شده‌اند و واژه‌های فارسی مانند «مهرجان» (جشنواره)، «بنفسج»، «تماشا» و «روزنامه» (تقویم) وارد عربی شده‌اند. برخی واژه‌ها مانند «انقلاب» نیز در هر دو زبان با معانی متفاوتی به کار می‌روند.

ویژگی‌های تلفظی:

· تلفظ حروف در لهجه‌ها متفاوت است (مثلاً تلفظ «ج» به صورت «ژ» در شام یا «گ» در مصر).

· سرعت گفتار نیز از منطقه‌ای به منطقه دیگر تغییر می‌کند؛ از ریتم کند در خلیج فارس تا سرعت بالا در شمال آفریقا.