تفسیر و تحلیل احادیث فتنههای آخرالزمان
حدیث ۱: پیامبر اکرم (ص)
«لا تَكرَهُوا الفِتنَةَ في آخِرِ الزمانِ ؛ فإنّها تُبِيرُ المُنافِقينَ»(کنز العمال، ح۳۱۱۷۰)
در آخرالزمان فتنه را ناخوش نداشته باشید؛ چرا که آن فتنهها منافقان را نابود میسازد.
حدیث ۲: امام صادق (ع)
«تَمَنَّوُا الفِتنَةَ؛ ففيها هَلاكُ الجَبابِرَةِ، وَ طَهارَةُ الأرضِ مِن الفَسَقَةِ»(میزان الحکمه، ج۹، ص۴۰)
آرزومند فتنه باشید؛ زیرا فتنه موجب نابودی ستمگران و پاکسازی زمین از [وجود] فاسقان است.
تحلیل محتوایی و تطبیق دو حدیث
۱. نقش پالایشگر فتنهها
- نابودی منافقان (طبق حدیث نبوی)
فتنههای آخرالزمان همچون کورهای برای جداسازی حق از باطل عمل میکند. منافقان که در شرایط عادی نقاب دینداری زدهاند، در آزمایشهای سخت فتنهها هویت واقعی خود را آشکار کرده و نابود میشوند.
- زوال ستمگران (طبق حدیث امام صادق)
فتنهها نظامهای ظلم را از ریشه برمیکَنند؛ همانگونه که طوفانهای سهمگین، درختان پوسیده را سرنگون میکنند. این، تحقق وعده الهی است:
«إِنَّ اللَّهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ» (یونس:۸۱).
۲. تفاوت ظاهری دو حدیث و جمعبندی آنها
«لا تَكرَهُوا» (ناخوش نداشته باشید) ≠ «تَمَنَّوُا» (آرزو کنید)
- حدیث پیامبر(ص): خطاب به عموم مؤمنان است که ممکن است از ترس فتنه دچار یأس شوند. پیام: فتنه را پدیدهای مذموم اما ضروری بپذیرید.
- حدیث امام صادق(ع): خطاب به خواصِ منتظرِ عدالت است که مشتاق ظهور حقیقتند. پیام: فتنه را مقدمهای برای پیروزی نهایی حق بدانید.
- جمعبندی
فتنه ذاتاً شرّ است، اما کارکرد الهی آن، پاکسازی جامعه از فساد است. بنابراین، مؤمنان باید:
- از شرارت فتنه بگریزند (طبق توصیه عمومی).
- اما به ثمرۀ عدالتآفرین آن امیدوار باشند (نگاه نخبگانی).
۳. ویژگیهای فتنههای آخرالزمان
آزمایش الهی
تمیزدادن مؤمن راستین از منافق
تدارک ظهور
مهیاسازی زمین برای حکومت مهدی(عج)
نقش تربیتی
شکوفایی صبر و بصیرت در مؤمنان
۴. درسهای کاربردی برای امروز
- مواجهه با فتنههای معاصر:
- در تجاوات رژیم غاصب صهیونیستی و بحرانهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، به جای ترس، بصیرت خود را تقویت کنیم.
- بدانیم هر آشوبی (مانند جنگهای روانی دشمنان) گذرا است و به نابودی خودِ فتنهگران میانجامد.
-وظیفه مؤمن
- پرهیز از همکاری با فتنهگران (حتی به صورت انفعالی).
- حفظ وحدت و پرهیز از تخریب دیگران با اتهامهای بیاساس.
- امید به آینده
بعد از هر ظلمتی، نور میآید (غرر الحکم).
نتیجهگیری
این دو حدیث دو روی یک سکهاند:
- روی ترسناک سکه: فتنه، آزمونی سخت با آسیبهای مقطعی است.
- روی امیدبخش سکه: فتنه، درمان دردهای مزمنِ جامعه (نفاق، ظلم، فسق) است.
پس باید همچون طبیبانی آگاه باشیم که:
جراحیِ دردناک را برای سلامتیِ نهایی میپذیرند.
این، سنت الهی در مدیریت تاریخ است:
«وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ …» (قصص:۵).