فرهنگی

 روز پزشک

روز پزشک، فرصتی برای بزرگداشت مقام کسانی است که با دانش، تجربه و فداکاری، جان انسان‌ها را نجات می‌دهند و به بیماران امید و آرامش می‌بخشند. در فرهنگ اسلامی، پزشک نه تنها درمانگر جسم، بلکه خدمت‌گزار روح و جان مردم نیز به شمار می‌آید. پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند:

«مَن أحیا نَفساً فَكَأنَّما أحیا النّاسَ جَمیعاً»؛ هر کس جان انسانی را زنده کند، گویا همه مردم را زنده کرده است.

در تاریخ افتخارآفرین ایران و اسلام، نام بزرگانی چون ابوعلی‌سینا، طبیب حاذق و فیلسوف نامدار، درخشان است. به همین مناسبت، زادروز او در تقویم رسمی کشور به نام روز پزشک نام‌گذاری شده است.

روز پزشک یادآور رسالتی الهی است؛ رسالتی که تنها به دارو و درمان محدود نمی‌شود، بلکه سرشار از اخلاق، مهربانی، همدلی و خدمت خالصانه به بندگان خداست.

زن و جامعه

زن در نگاه اسلام، نه موجودی حاشیه‌ای و فراموش‌شده، بلکه رکن اساسی جامعه است. قرآن کریم زن و مرد را «نفس واحده» معرفی می‌کند؛ یعنی هر دو از یک حقیقت آفریده شده‌اند و هر یک نقش ویژه‌ای در مسیر رشد و تکامل انسان دارند.

اسلام با ظهور خود، جایگاه زن را از یک کالای بی‌ارزش در جاهلیت، به مقام «مربی انسان» ارتقا داد. پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند:

«الجنّة تحت أقدام الأمهات»؛ بهشت زیر پای مادران است.

این بیان نشان می‌دهد که زن نه تنها در خانواده، بلکه در ساختن تمدن انسانی نقشی بی‌بدیل دارد.

زن می‌تواند در عرصه‌های مختلف اجتماعی، علمی، فرهنگی و اقتصادی نقش‌آفرینی کند؛ مشروط بر آن‌که این حضور با حفظ کرامت و ارزش‌های انسانی همراه باشد. بهترین الگو در این زمینه، حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و حضرت زینب سلام‌الله‌علیها هستند؛ زنانی که هم مادر و همسر نمونه بودند و هم پرچم‌دار حق و عدالت در جامعه.

جامعه‌ای که به زن به چشم «سرمایه انسانی» نگاه کند، جامعه‌ای زنده، پویا و رو به رشد خواهد بود.

آموزش شناخت گناه و راه‌های پرهیز

در فرهنگ اسلامی، گناه چیزی جز سرپیچی از فرمان خداوند نیست؛ عملی که روح انسان را تیره و او را از رحمت الهی دور می‌سازد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:

«اَلْمَعاصی تُمسِخُ القُلوب»؛ گناهان قلب‌ها را دگرگون می‌سازد.

آثار گناه

1. تاریکی دل: انسان لذت عبادت و آرامش معنوی را از دست می‌دهد.

2. کم شدن برکت: گناه سبب کاهش برکت در عمر، روزی و روابط اجتماعی می‌شود.

3. دوری از خدا: گناهکار کم‌کم شیرینی یاد خدا را از دست می‌دهد.

4. تسلط شیطان: کسی که به گناه عادت کند، زمینه نفوذ شیطان را در وجود خود فراهم می‌سازد.

راه‌های پیشگیری

شناخت گناه: اگر انسان بداند چه چیزی گناه است، راحت‌تر از آن فاصله می‌گیرد.

تقویت ایمان: یاد خدا و حضور در جمع صالحان، قلب را مقاوم می‌کند.

محاسبه نفس: هر روز رفتار خود را مرور کنیم و خطاها را جبران نماییم.

توبه و استغفار: هیچ وقت برای بازگشت دیر نیست؛ خداوند در قرآن فرمود: «اِنَّ الله یُحِبُّ التَّوّابین» (خداوند توبه‌کنندگان را دوست دارد).

شناخت گناه و راه‌های مقابله با آن، مثل واکسنی برای جان انسان است. اگر جامعه با آموزش صحیح دینی آشنا شود، نه تنها از آلودگی‌ها دور خواهد ماند، بلکه مسیر رسیدن به کمال و سعادت الهی برای همه هموار می‌شود.

 ازدواج؛ پیوندی الهی

ازدواج در فرهنگ اسلامی تنها یک قرارداد اجتماعی نیست، بلکه پیمانی مقدس و الهی است. قرآن کریم می‌فرماید:

«وَ مِن آیاته أن خَلَقَ لَكُم مِن أنفُسِكم أزواجًا لِتَسكُنوا إلیها و جَعَلَ بَینكم مَوَدَّةً وَ رَحمَة» (روم/۲۱)

یعنی از نشانه‌های خداوند این است که برای شما همسرانی از جنس خودتان آفرید تا در کنارشان آرامش بیابید و میان شما محبت و رحمت قرار داد.

ازدواج در اسلام، راهی برای تکامل معنوی، آرامش روحی و سلامت جسمی و روانی است. پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند:

«مَن تَزَوَّجَ فَقَد أحرَزَ نِصفَ دینِه»؛ کسی که ازدواج کند، نیمی از دین خود را حفظ کرده است.

آثار ازدواج

1. آرامش و امنیت روانی

2. حفظ عفت و پاکدامنی

3. تشکیل خانواده و تربیت نسل صالح

4. رشد مسئولیت‌پذیری و تکامل اجتماعی

انتخاب همسر

اسلام معیارهای روشنی برای انتخاب همسر قرار داده است؛ ایمان، اخلاق نیکو، پاکدامنی و هم‌کفو بودن از مهم‌ترین معیارها هستند. زیبایی و مال اگرچه نعمت‌اند، اما معیار اصلی خوشبختی نخواهند بود.

ازدواج نه فقط پیوندی میان دو فرد، بلکه آغاز ساختن جامعه‌ای پاک، سالم و با محبت است. هر چه این پیوند بر اساس ایمان و اخلاق باشد، ثمرات آن در دنیا و آخرت شیرین‌تر خواهد بود.

فرزندآوری یا کنترل جمعیت؟

مسئله جمعیت در روزگار ما از مهم‌ترین موضوعات اجتماعی و راهبردی است. در دهه‌های گذشته، برخی سیاست‌ها بر کاهش جمعیت و کنترل موالید تأکید داشتند؛ اما امروز، با کاهش نرخ تولد و پیر شدن جمعیت، بسیاری از جوامع – از جمله ایران – با بحران جدی آینده روبه‌رو شده‌اند.

نگاه اسلام به فرزندآوری

در فرهنگ قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام، فرزندآوری نعمتی بزرگ و حتی زمینه‌ای برای رشد معنوی والدین است. پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمودند:

«تَناكَحوا تَناسَلوا فَإنّي أُباهي بِكُمُ الأُممَ يومَ القِيامَة»

ازدواج کنید و فرزند بیاورید؛ زیرا من به زیادی شما در روز قیامت مباهات می‌کنم.

فرزند صالح، دعای جاری پدر و مادر پس از مرگ است و سرمایه‌ای ارزشمند برای دنیا و آخرت.

آسیب‌های کنترل افراطی جمعیت

1. پیری جامعه: کاهش نیروهای جوان و کارآمد.

2. کاهش قدرت اقتصادی: کمبود نیروی کار و کاهش پویایی.

3. انزوای خانوادگی: تک‌فرزندی یا بی‌فرزندی باعث ضعف روحیه جمعی می‌شود.

4. افزایش آسیب‌های روانی: احساس تنهایی در سالمندی.

تعادل در نگاه دینی

اسلام طرفدار اعتدال است. فرزندآوری باید همراه با توانایی تربیت و پرورش باشد. قرآن کریم می‌فرماید:

«وَ لا تَقتُلوا أولادَكُم خَشيَةَ إِملاقٍ» (اسراء/۳۱)

فرزندان خود را از ترس فقر نکشید. ما روزی‌دهنده شما و آنان هستیم.

این آیه نشان می‌دهد که ترس از فقر و مشکلات اقتصادی نباید مانع فرزندآوری شود؛ چراکه رزق، دست خداست.

امروز بیش از هر زمان دیگر، نیازمند بازنگری در نگاه به جمعیت هستیم. جامعه سالم و پویا در گرو خانواده‌های پرنشاط و فرزندانی است که با ایمان و تربیت صحیح رشد کنند. فرزندآوری نه تنها یک وظیفه اجتماعی، بلکه یک سنت الهی و فرصتی برای ساخت آینده‌ای روشن است.