فرهنگی

⚠️ از دوستى با دروغگو بپرهیز! | تفسیر حکمت ۳۸ نهج‌البلاغه

✴️ مقدمه

یکی از نکات آموزنده و بسیار عملی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه، دربارهٔ دوستی و ارتباط با دروغگو است. امام در حکمت ۳۸ هشدار می‌دهد که دروغگو مانند سراب است: آنچه دور است نزدیک و آنچه نزدیک است دور جلوه می‌کند. این سخن، هم در مسائل اخلاق فردی و هم در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و مدیریتی کاربرد دارد.

 وَ إِیَّاکَ وَمُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ، فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ: یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ، وَیُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ

از دوستى با دروغگو برحذر باش، چرا که او مثل سراب است؛ دور را در نظر تو نزدیک و نزدیک را در نظر تو دور مى‌سازد.

متن حکمت ۳۸

تفسیر و تحلیل

امام علی علیه‌السلام در این حکمت، خطرات دوستی با افراد دروغگو را به زیبایی تصویر کرده است:

1. تغییر واقعیت‌ها

دروغگو همواره حقایق را وارونه جلوه می‌دهد. چیزی که به آسانی ممکن است، برای تو غیرقابل دستیابی نشان داده می‌شود و برعکس، کاری که غیرممکن است، با وعده‌های دروغین نزدیک جلوه می‌کند. این همان تشبیه به سراب است.

2. خطرات اخلاقی و اجتماعی

تصمیم‌گیری‌ها بر پایه اطلاعات غلط شکل می‌گیرند.

فرصت‌ها از دست می‌روند و انسان ممکن است در مسیر اشتباه قدم بگذارد.

اعتماد به دروغگو، زمینهٔ آسیب‌های روحی، مالی و اجتماعی را فراهم می‌کند.

3. ریشه‌های دروغگویی

دروغگو یا به خاطر ضعف ایمان و بی‌بندوباری، یا به خاطر منافع شخصی کوتاه‌مدت، حقیقت را تحریف می‌کند. شناخت این رذیله اخلاقی، راهی برای دوری از آسیب‌های آن است.

دوستی با دروغگو نه تنها اخلاق و ایمان فرد را تهدید می‌کند، بلکه مسیر زندگی و تصمیم‌های او را نیز تحریف و گمراه می‌سازد. امام علی علیه‌السلام با این تشبیه زیبا، هشدار می‌دهد: از کسانی که واقعیت‌ها را وارونه نشان می‌دهند، فاصله بگیرید.

این حکمت، یک قانون طلایی برای انتخاب دوستان، شرکا و همراهان زندگی است.

⚠️ زیان سستی و سخن‌چینی، تفسیر حکمت ۲۳۹ نهج‌البلاغه

✴️ مقدمه

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه، علاوه بر مسائل عبادی و اخلاقی، نکات بسیار مهمی درباره زندگی اجتماعی و مدیریت امور شخصی و روابط انسانی بیان فرموده‌اند. در حکمت ۲۳۹، ایشان هشدار می‌دهند که سستی و تنبلی در کارها و نیز پیروی از سخن‌چین‌ها می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.

📜 متن حکمت ۲۳۹

مَنْ أَطَاعَ التَّوَانِيَ ضَيَّعَ الْحُقُوقَ، وَ مَنْ أَطَاعَ الْوَاشِيَ ضَيَّعَ الصَّدِيقَ

هر كه در كارها سستى پيشه كند، حقوق خويش تباه كرده و هر كه از سخن چين پيروى كند، دوست خود از دست داده.

تفسیر و تحلیل

امام علی علیه‌السلام در این حکمت، دو آسیب مهم را برای زندگی فردی و اجتماعی متذکر می‌شوند:

1. سستی و تنبلی (اطاعت توانى)

منظور از «توانی» تنبلی و عقب انداختن امور مهم است.

کسی که در مدیریت کارها و وظایف خود کوتاهی کند، حق و حقوق خود را از دست می‌دهد؛ چه حقوق مالی، چه حق پیشرفت، چه حق رشد شخصیت و توانمندی‌ها.

2. سخن‌چینی و غیبت (اطاعت واشی)

«واشی» کسانی هستند که با نقل ضعف‌ها یا اسرار دیگران، دوستی‌ها را خراب می‌کنند.

پیروی از سخن‌چین‌ها باعث می‌شود اعتماد و رابطه دوستانه از بین برود و آدمی دوستان خود را از دست بدهد.

🔹 نکته عملی: هر دو آسیب، نتیجه عدم دقت و مراقبت در امور شخصی و اجتماعی است. سستی و سخن‌چینی، زندگی انسان را تضعیف و روابط او را تخریب می‌کند.

امام علی علیه‌السلام با این جمله کوتاه، یک قانون طلایی زندگی را بیان کرده‌اند: کوتاهی در وظایف خود و اعتماد به سخن‌چینان، مسیر موفقیت و دوستی‌ها را نابود می‌کند.

این حکمت به ما یادآوری می‌کند که پشتکار، دقت، و انتخاب درست دوستان، کلید حفظ حقوق و روابط انسانی است.

قهرمان دوازده‌ساله؛ شهید محمدحسین فهمیده، اسطوره‌ای جاودان

📅 ۸ آبان ۱۳۵۹ — روز بسیج دانش‌آموزی

 «رهبر ما آن طفل دوازده ساله‌ای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است،با نارنجک، خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.»

✍️ امام خمینی (ره)

🌱 ولادت و دوران کودکی

شهید محمدحسین فهمیده در سال ۱۳۴۶ در شهر مقدس قم دیده به جهان گشود.

او در خانواده‌ای مذهبی، مؤمن و متدین پرورش یافت.

از همان کودکی، روحی پرشور و قلبی عاشق اهل‌بیت داشت.

📖 او عاشق مطالعه بود، نماز را پیش از سن تکلیف می‌خواند و احترام فراوانی برای پدر و مادرش قائل بود.

🔥 عشق به امام و انقلاب

با نزدیک‌شدن به روزهای پرالتهاب انقلاب اسلامی، روح نوجوانانه‌اش نیز دچار تحولی عمیق شد.

محمدحسین شیفته‌ی امام خمینی (ره) بود و آرزو داشت برای انقلابش قدم بردارد.

در ماجرای کردستان پس از انقلاب، با وجود سن کم، برای دفاع از وطن خود را به آن منطقه رساند،

اما به‌دلیل سن پایین، از حضور در میدان بازگردانده شد.

⚔️ حضور در جبهه خرمشهر

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران،

محمدحسین دیگر طاقت دوری از میدان نبرد را نداشت.

او با تلاش فراوان خود را به جبهه خرمشهر رساند.

💪 با وجود دوازده‌سالگی، به فرماندهان ثابت کرد که

شجاعت و درایتش فراتر از سن اوست.

در همان مدت کوتاه، رشادت‌های بسیاری از خود نشان داد.

🕊️ نحوه شهادت

در یکی از نبردها، محمدحسین همراه دوستش شهید محمدرضا شمس در سنگر بودند.

در حمله‌ی سنگین دشمن، محمدرضا زخمی می‌شود.

محمدحسین با فداکاری و زحمت بسیار، دوست مجروحش را به پشت خط می‌رساند

و سپس برای دفاع از همرزمانش به سنگر بازمی‌گردد.

💥 در همان هنگام، پنج تانک عراقی در حال پیشروی به سمت رزمندگان اسلام بودند.

محمدحسین که نارنجک‌هایی به کمر بسته بود، با اراده‌ای پولادین به سوی تانک‌ها حرکت کرد.

گلوله‌ای به پایش اصابت می‌کند، اما او از حرکت نمی‌ایستد.

خود را به تانک اول رسانده، نارنجک را منفجر می‌کند و با جان‌فشانی بی‌نظیرش

آن تانک را منهدم می‌سازد.

دشمن که گمان می‌کند حمله‌ای بزرگ در راه است، از میدان می‌گریزد.

در نتیجه، حلقه محاصره شکسته می‌شود و نیروهای کمکی می‌رسند.

✨ بدین‌گونه، محمدحسین فهمیده با ایثار خود،

هم‌رزمانش را از مرگ نجات داد و جاودانه شد.

به پاس رشادت و فداکاری این نوجوان دوازده‌ساله‌ی قهرمان،

روز شهادتش یعنی ۸ آبان، به‌عنوان روز بسیج دانش‌آموزی نام‌گذاری شد.

هر شب قبل از خواب از خودت بپرس: امروز با خدا چه‌کردی؟

امام موسی کاظم علیه‌السلام: لیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسِبْ نَفسَهُ فی کُلِّ یَومٍ فَإنْ عَمِلَ حَسَناً استَزادَ اللهَ و إنْ عَمِلَ سیّئاً اسْتَغفَرَ اللهَ مِنهُ و تابَ اِلَیهِ.

🔹‌از مانیست کسی که هر روز حساب خود رانکند، پس اگر کار نیکی کرده است از خدا زیادی آن را بخواهد، واگر بدی کرده، از خدا آمرزش طلب نموده و به سوی او توبه نماید.

📚 اصول کافی، ج۴، ص۱۹۱

تفسیر حدیث از ما نیست کسی که هر روز حساب خود را نکند

🔹 ۱. معیار پیروی از اهل‌بیت

عبارت «لَیسَ مِنّا» یعنی «او از پیروان حقیقی ما نیست».

پس محاسبه نفس، نشانه‌ی شیعه‌ی واقعی است؛ کسی که هر روز عملکرد خود را در ترازوی وجدان و ایمان می‌گذارد.

🔹 ۲. محاسبه نفس یعنی چه؟

یعنی انسان مانند تاجری که حساب سود و زیان خود را نگه می‌دارد،

هر روز بنگرد: چه گفت؟ چه کرد؟ و چه اثر بر دیگران گذاشت؟

🔹 ۳. اگر کار نیکی کرد…

به آن مغرور نشود؛ بلکه از خدا بخواهد آن را بپذیرد و زیاد کند.

چون در اخلاق اسلامی، عمل نیک بدون توفیق و اخلاص، ارزش حقیقی ندارد.

🔹 ۴. اگر خطا کرد…

باید بی‌درنگ استغفار و توبه کند، نه اینکه خطا را عادی بپندارد.

تکرار این محاسبه روزانه، انسان را از غفلت نجات می‌دهد و دل را زنده نگه می‌دارد.

هر شب، قبل از خواب، چند دقیقه خودت را قضاوت کن — نه برای سرزنش، بلکه برای رشد.

این تمرین کوتاه، نسخه‌ای معنوی برای آرامش، تمرکز، و رشد شخصیتی در دنیای پرهیاهوی امروز است.

سه عامل اصلی پیری زودرس از نگاه علم سلامت و سبک زندگی

👵 ۳ عامل اصلی پیری زودرس و فرسودگی بدن

۱️⃣ بی‌تحرکی و نشستن طولانی:

بدن برای زنده ماندن نیاز به جریان دارد؛ همان‌طور که آب اگر بماند می‌گندد، بدن بی‌تحرک هم بیمار می‌شود.

حتی روزانه ۳۰ دقیقه پیاده‌روی آرام می‌تواند از چاقی، افسردگی و پیری زودرس جلوگیری کند.

۲️⃣ کمبود میوه و سبزیجات تازه

فیبر طبیعی موجود در میوه‌ها و سبزیجات باعث دفع سموم، سلامت روده و شادابی پوست می‌شود.

اگر فیبر نخورید، دچار یبوست و تجمع گاز خواهید شد؛ این گازها به‌تدریج موجب سردرد، تیرگی پوست و خستگی زودرس می‌شوند.

۳️⃣ روابط اجتماعی ضعیف

انزوا و گوشه‌گیری مغز را خاموش می‌کند.

ارتباط با دوستان، خانواده و حضور در جمع، بخش‌های فعال مغز را بیدار نگه می‌دارد و خطر زوال عقل و آلزایمر را کاهش می‌دهد.

با هر لبخند، مغز شما جوان‌تر می‌شود! 🌸

اگر می‌خواهی پیر نشوی، باید در حرکت، در ارتباط و در تغذیه سالم بمانی.

جوانی، سبک زندگی است، نه عددی در شناسنامه.