فرهنگی

۸ دی ۱۲۸۵؛ روز تصویب و امضای نخستین قانون اساسی ایران

۸ دی‌ماه ۱۲۸۵ خورشیدی، یکی از نقاط عطف تاریخ سیاسی و حقوقی ایران به‌شمار می‌آید؛ روزی که نخستین قانون اساسی ایران با عنوان «نظامنامه سیاسی» پس از تصویب در مجلس شورای ملی، به امضای مظفرالدین شاه قاجار رسید و رسمیت یافت.

این قانون که مشتمل بر ۵۱ اصل بود، حاصل سال‌ها مطالبه‌گری مردم، روشنفکران و آزادی‌خواهان در جریان انقلاب مشروطه محسوب می‌شود؛ حرکتی که با هدف محدود کردن قدرت مطلقه شاه، ایجاد حاکمیت قانون و مشارکت مردم در اداره کشور شکل گرفت.

با تصویب این قانون، برای نخستین‌بار در تاریخ ایران، اصل قانون‌مداری به‌صورت رسمی به رسمیت شناخته شد و ساختار سیاسی کشور وارد مرحله‌ای نوین گردید. تشکیل مجلس شورای ملی، تفکیک نسبی قوا و تأکید بر حقوق ملت، از مهم‌ترین دستاوردهای این نظامنامه سیاسی بود که مسیر تحولات بعدی کشور را هموار ساخت.

امضای قانون اساسی در ۸ دی ۱۲۸۵، نه‌تنها پایان یک دوره استبداد بی‌قانون، بلکه آغاز عصری تازه در تاریخ ایران بود؛ عصری که در آن «قانون» به‌عنوان معیار اداره کشور شناخته شد و مفهوم مسئولیت‌پذیری حکومت در برابر ملت معنا یافت.

یادآوری این روز تاریخی، فرصتی است برای بازخوانی ریشه‌های مردم‌سالاری، قانون‌خواهی و نقش آگاهی عمومی در شکل‌گیری آینده ایران.