فرهنگی

تحلیل آیه ۹۰ سوره نحل: نقشه جامع حیات طیبه   

«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ». این آیه به طور کلی به سه چیز امر می‌کند: عدل، احسان و رسیدگی به نزدیکان. همچنین از سه چیز نهی می‌کند: فحشا، منکر و بغی (تجاوز و ستم)

تحلیل آیه ۹۰ سوره نحل: نقشه جامع حیات طیبه  

در این آیه شریفه، خداوند متعال نقشه راهی جامع برای حیات انسانی ترسیم می‌فرماید که در سه فرمان و سه نهیِ به‌ظاهر ساده، تمام ابعاد فردی، اجتماعی و حکومتیِ تعالی‌بخش را دربرمی‌گیرد. این فرامین، صرفاً توصیه‌های اخلاقی نیستند، بلکه فریادهای تحول‌آفرین برای ساختن جامعه‌ای بر پایه توحیدند:  

### ۱. سه فرمان بنیادین: ستون‌های جامعه عدل‌محور  

   - عدل: فرمان به برپایی عدالت در تمام سطح؛ از قضاوت تا تقسیم ثروت، از حقوق فردی تا روابط بین‌الملل.  

   - احسان: فراتر از عدالت! دعوت به ایثار، گذشت و نوعدوستی که روح جامعه را از خشکی قانونگرایی محض نجات می‌دهد.  

   - ایتاء ذی القربی: تأکید بر مسئولیت‌پذیری در حلقه نخست روابط به‌عنوان الگویی برای مسئولیت‌پذیری در تمام جامعه.  

۲. سه نهی راهبردی: موانع‌زدایی از مسیر تعالی  

   - فحشا: نهی از هرگونه بی‌عفتی و هنجارشکنیِ اخلاقی.  

   - منکر: نهی از هر عمل زشتی که وجدان عمومی آن را نادرست می‌داند.  

   - بغی: نهی از تجاوز، ستمگری و طغیان در تمام اشکال آن.  

توازن در تحول  

این آیه امر و نهی نشان می‌دهد:  

- عدالت بدون احسان، خشک و بی‌روح است.  

- مبارزه با فحشا بدون مقابله با بغی ناقص است.  

- مسئولیت‌پذیری نسبت به ذی‌القربی، تمرینی برای مسئولیت‌پذیری در برابر تمام امت است.