فرهنگی

یاد قهرمان آسمان؛ نگاهی به زندگی و شهادت جعفر بن ابی‌طالب علیه‌السلام

ششم جمادی‌الاول، یادآور نام مردی است که پیامبر اکرم ﷺ درباره‌اش فرمود: ای جعفر! تو در خلق و خوی، شبیه منی.

او نه‌تنها برادر امام علی علیه‌السلام، بلکه آینه‌ای از روح و سیرت پیامبر بود.

جعفر بن ابی‌طالب علیه‌السلام، مهاجر مؤمن، قهرمان میدان موته و پدر تهیدستان است — مردی که پروازش در آسمان شجاعت و ایمان، جاودانه شد.

۱. تولد و ایمان در نخستین روزها

جعفر بن ابی‌طالب علیه‌السلام، ده سال از برادرش امیرالمؤمنین بزرگ‌تر بود.

در خانواده‌ای رشد کرد که ایمان، شرافت و حمایت از پیامبر در رگ‌هایش جاری بود.

او از نخستین مسلمانان بود؛ همان زمانی که هنوز اسلام در خانه‌ها نجوا می‌شد.

روایت شده است که وقتی ابوطالب دید پیامبر ﷺ در سمت راستش امام علی علیه‌السلام ایستاده و نماز می‌خواند، به جعفر گفت: بال دیگر پسرعمویت باش و در سمت چپش نماز بگزار.

و جعفر از همان لحظه، بال دیگر پیامبر شد؛ در ایمان، در هجرت، و در شهادت.

۲. جعفرِ مهاجر؛ پیشگام ایمان و عدالت

جعفر دو بار هجرت کرد:

1. هجرت به حبشه: او سرپرست مهاجران مسلمان در آن دیار شد و در برابر نجاشی با سخنانی درخشان از اسلام دفاع کرد. با شجاعت گفت: ما مردمی بودیم بت‌پرست، خون می‌ریختیم، زنده به گور می‌کردیم… تا آن‌که خدا پیامبری فرستاد که ما را از تاریکی‌ها نجات داد.

آن سخنان، دل پادشاه را نرم کرد و مسلمانان در حبشه در امنیت ماندند.

2. هجرت به مدینه: پس از سال‌ها دوری، در سال هفتم هجری بازگشت و با آغوش پیامبر روبه‌رو شد.

پیامبر ﷺ با شادمانی فرمود: نمی‌دانم از چه چیز بیشتر خوشحال باشم؛ از بازگشت جعفر یا از فتح خیبر!

۳. جعفرِ طیار؛ قهرمان میدان موته

در جمادی‌الاول سال هشتم هجری، پیامبر ﷺ سپاهی را برای دفاع از اسلام به منطقه موته در سرزمین شام فرستاد.

پرچم اسلام در دست زید بن حارثه بود؛ چون او شهید شد، جعفر پرچم را به دست گرفت و با شجاعت جنگید.

در میان نبرد، دست راستش قطع شد، پرچم را با دست چپ گرفت؛ دست چپش نیز قطع شد، آن را با بازوانش نگاه داشت تا سرانجام به شهادت رسید.

پیامبر ﷺ فرمود: خدا به جای دو دستی که در راه او از دست داد، به جعفر دو بال در بهشت عطا کرد تا با فرشتگان پرواز کند.

از آن پس، او به لقب جعفرِ طیار شناخته شد — قهرمانی که با ایمانش پرواز کرد.

۴. جعفر؛ پدر تهی‌دستان

پیامبر خدا ﷺ او را «ابوالمساکین» — پدر تهی‌دستان — نامید، چون بخشندگی‌اش بی‌حد بود.

هرچه داشت، میان نیازمندان تقسیم می‌کرد و از دل‌های شکسته دستگیری می‌نمود.

او در نگاه پیامبر، نمونه‌ی ایمان و انسانیت بود.

۵. نماز جعفر طیار؛ میراث معنوی او

وقتی جعفر از حبشه بازگشت، پیامبر ﷺ در استقبال از او نماز مخصوصی تعلیم داد — نماز جعفر طیار.

این نماز از گنجینه‌های دعا و مناجات اسلامی است و در روایات آمده است: هرکس نماز جعفر را بخواند، گناهانش آمرزیده می‌شود، هرچند به اندازه ریگ‌های بیابان باشد.

این نماز برای رفع حوائج، آرامش دل، گشایش کارها و برآورده شدن آرزوها بسیار توصیه شده است.

 جعفر بن ابی‌طالب علیه‌السلام، مظهر عشق، ایمان و ایثار است.

از زمین تا آسمان، در هجرت و در شهادت، در دفاع از حق و در پرواز ابدی، زندگی‌اش الگویی برای همه مؤمنان است.

در ششم جمادی‌الاول، یادش را با نیت صبر، ایثار و خدمت به مردم گرامی می‌داریم.

سلام بر جعفر طیار، بال‌های شکوه اسلام، و نوری از جنس شجاعت و عشق الهی.