فرهنگی

چرا با این همه فعالیت، احساس عقب ماندن می‌کنی؟ پاسخ در یک جمله از نهج البلاغه.

حرص در دنيا انسان را به جايى نمى رساند

فَإِنَّ الدُّنْيَا مَشْغَلَةٌ عَنْ غَيْرِهَا

🟠 بدان) دنيا انسان را به خود مشغول و از غير خود بيگانه مى سازد.

✍زيرا کار دنيا آن قدر پيچيده و متنوع و گوناگون و پر دردسر است که اگر انسان به سراغ آن برود تمام وقت انسان را به خود مشغول مى سازد تا آنجا که حتى از رسيدگى به سلامت خود و استراحت و رسيدن به همسر و فرزندان و دوستان و بستگان و از آن فراتر رسيدن به انجام فرايض الهى باز مى دارد

وکار آنها به جايى مى رسد که اگر اهل نماز باشند حتى نماز را در آخر وقت در حالى که در تمام رکعات فکرشان در مسائل دنيايى است با عجله تمام بجا مى آورند و گاه صبح هنگامى از خانه بيرون مى دوند که فرزندان آنها در خوابند و شب هنگامى باز مى گردند که باز آنها در خوابند و اين طبيعت دنياپرستى است.

این جمله نورانی از امام علی (ع) در نامه 49 نهج البلاغه، یکی از هشدارهای اساسی ایشان درباره سرشت فریبنده دنیا است. در ادامه، تفسیر، عناوین جذاب و کلیدواژه‌ها را ارائه می‌دهم.

تفسیر و تحلیل کلام امام علی (ع)

این جمله بخشی از توصیه‌های امام به مالک اشتر است و در واقع هشداری کلی به همه انسان‌هاست. تحلیل آن در دو سطح قابل بررسی است:

۱. معنای ظاهری: دنیا به چه چیزی مشغول می‌کند؟

امام می‌فرمایند دنیا انسان را بهغیر خودش مشغول می‌کند. این “غیر” می‌تواند شامل این موارد باشد:

· غیر = آخرت و اهداف متعالی: دنیا آن‌قدر با مشغله‌های کاذب (کسب مال، مقام، رقابت‌های بیهوده) انسان را سرگرم می‌کند که او را از یاد خدا، عبادت، تهذیب نفس و آماده‌سازی برای زندگی ابدی غافل می‌کند.

· غیر = خود انسان و خانواده‌اش: گاهی مشغولیت‌های دنیایی آن‌چنان زیاد می‌شود که فرد از سلامت جسم و روان خود، تربیت فرزندان و حفظ کانون خانواده بازمی‌ماند. همان‌طور که در توضیح متن نیز به درستی اشاره شد.

۲. معنای عمیق: مکانیزم فریب دنیا دنیا

با ایجاداحساس نیازهای کاذب و بی‌پایان، دائماً ذهن و انرژی انسان را به خود معطوف می‌کند. این مشغولیت، یک شلوغی مضر است؛ مانند کسی که آن‌قدر مشغول جمع‌آوری هیزم برای گرم کردن خانه است که فراموش می‌کند باید خانه‌ای بسازد تا هیزم در آن بسوزد. دنیا ما را به “وسایل” مشغول می‌کند و از “اهداف” اصلی زندگی غافل می‌نماید.

پیام کاربردی: امام علی (ع) به ما می‌آموزند که باید هوشیارانه مرز بین “استفاده از دنیا” و “اسارت در دنیا” را تشخیص دهیم. دنیا وسیله است برای رسیدن به کمال، نه اینکه خودش هدف نهایی شود.

این حدیث یادآور می‌شود که پرداختن به “غیر المهم” (مشغولیت‌های دنیوی زودگذر)، باعث تضییع “الأهم” (سعادت ابدی) می‌شود.