فرهنگی

پله‌های بهشت با نردبان بلا: رنج جسمانی و مقامات اخروی در مکتب اهل‌بیت(ع)

در روز جهانی معلولان، روایتی از معصومین(علیهم‌السلام) توجه ما را به فلسفه‌ای عمیق و امیدبخش از بلایا و رنج‌های جسمانی جلب می‌کند. حدیث شریف که در کتاب معتبر «الکافی» نقل شده، پنجره‌ای به سوی حکمت الهی می‌گشاید:

«إِنَّ فِي الْجَنَّةِ مَنْزِلَةً، لَا يَبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلَّا بِالِابْتِلَاءِ فِي جَسَدِهِ» «بی‌گمان در بهشت، مقام و منزلتی است که هیچ بنده‌ای به آن نمی‌رسد، مگر به وسیله‌ی بلایی که به بدنش می‌رسد.»

(الكافی، ج ٢، ص ٢٥٥، ح ١٤)

🔍 تفسیر و توضیح روایت

این روایت، نگاهی فراتر از نگاه مادی و دنیوی به موضوع سلامت، بیماری و معلولیت ارائه می‌دهد. براساس این آموزۀ ناب، بدن انسان تنها ابزاری برای زندگی دنیوی نیست؛ بلکه میدان آزمایش و همچنین وسیله‌ای برای کسب کمالات جاودانه است.

1. بلای جسم، محک ایمان و صبر: ابتلائات جسمانی، آزمونی الهی برای سنجش میزان صبوری، رضا و توکل بنده است. کسی که در اوج سلامت، عبادت کند یکسان نیست با کسی که با وجود درد و رنج، ارتباط خود با معبود را حفظ و حتی تقویت می‌کند.

2. پاک‌سازی و تعالی روح: رنج‌های جسمانی می‌توانند مانند کوره‌ای پالاینده، روح را از غرور، وابستگی‌های مفرط به دنیا و غفلت پاک کنند و آن را برای دریافت مقامات والای معنوی آماده سازند.

3. ارزش والای صابران: این حدیث و احادیث مشابه، بر کرامت و ارزش بی‌نظیر افراد صابر بر مصائب بدنی تاکید می‌کند. از منظر معصومین(ع)، این افراد گنجینه‌هایی پنهان هستند که با صبر خود، در حال ساخت کاخی باشکوه در بهشت می‌باشند.

4. تسلی و امید برای مبتلایان: این کلام نورانی، برای همه‌ی کسانی که با درد و محدودیت جسمی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، پیام تسلی و امید است. آنان باید بدانند که این شرایط، نشانۀ غضب یا بیهودگی نیست، بلکه ممکن است مسیر اختصاصی و سریع‌تری برای تقرب به خداوند باشد، اگر با صبر و معرفت همراه شود.

📖 نکته‌ای از کلام امیرالمؤمنین(ع):

امام علی(ع) در وصف پرهیزکاران می‌فرمایند:

«اگر در جسمشان بیمار و ناتوان شود، آنچه برایشان در بهشت آمده است، در نظرشان بزرگ و ارزشمند می‌شود.» (نهج‌البلاغه، خطبۀ متقین)

این بیان، نگاه فرادنیوی اولیای خدا را به بیماری و سلامتی نشان می‌دهد.

💡 درسی برای امروز (روز جهانی معلولان):

این روز، فرصتی است برای:

· تغییر نگاه جامعه: حرکت از ترحم به تکریم و شناخت کرامت ذاتی افراد دارای معلولیت.

· الگوگیری: یادآوری این نکته که بسیاری از اولیای خدا و انسان‌های بزرگ تاریخ، با محدودیت‌های جسمی مواجه بودند، اما این مانع عظمت روح و تأثیرگذاری آنان نشد.

· مسئولیت همگانی: تلاش برای ایجاد محیطی عادلانه و فراگیر که افراد با هر شرایط جسمی، بتوانند استعدادهای معنوی و اجتماعی خود را شکوفا کنند.

این حدیث به ما می‌آموزد که معلولیت جسمی، هرگز برابر با محدودیت در سلوک روحی و رسیدن به قرب الهی نیست و چه بسا که زمینۀ پروازهای بلند معنوی را فراهم کند.