فرهنگی

 وقایع پس از رحلت رسول خدا (ص) نگاهی قرآنی به تحلیل حوادث تاریخی

مقدمه

پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)، تاریخ اسلام وارد مرحله‌ای حساس و پرچالش شد. در این دوران، نگاه الهی و تحلیل قرآنی به حوادث، راهی برای فهم عمیق‌تر وقایع و تشخیص مسیر حق از باطل است. حجت‌الاسلام عابدینی در سلسله جلسات خود با عنوان «روایت الهی از وقایع پس از رحلت رسول خدا»، بر این نکته تأکید می‌کند که تنها با زاویه نگاه الهی می‌توان حقیقت حوادث را درک کرد. این زاویه همان است که قرآن کریم و اهل‌بیت (ع) در طول تاریخ بر آن پای فشرده‌اند.  

قرآن و امام؛ دو ثقل جدایی‌ناپذیر

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «إنی تارک فیکم الثقلین: کتاب الله و عترتی، لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض» (صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۲؛ الکافی، ج۲، ص۴۱۵). این حدیث متواتر نشان می‌دهد که قرآن و اهل‌بیت تا قیامت از هم جدا نمی‌شوند.  

آیت‌الله بهجت (ره) این حدیث را «سرّ شیعه» می‌دانست و می‌فرمود: در دوران غیبت، راه رسیدن به امام زمان (عج) از مسیر انس با قرآن می‌گذرد. محبت به قرآن، ارتباط با امام را تسهیل می‌کند و حتی زمینه حفظ قرآن را فراهم می‌سازد. بنابراین، هرکس مشتاق دیدار امام است، باید رابطه‌ای عاشقانه و مراقبه‌محور با قرآن برقرار کند.  

ابتلائات؛ معیار ارزش امت‌ها

قرآن کریم درباره بنی‌اسرائیل می‌فرماید: «أربعین سنة یتیهون فی الأرض» (مائده، ۲۶)؛ چهل سال سرگردانی به‌عنوان عذاب الهی. موسی (ع) بیش از فرعون از بنی‌اسرائیل رنج کشید، زیرا آنان در ابتلائات رفوزه شدند.  

در مقابل، امت اسلام در دوران معاصر با ابتلائات سخت و سریع مواجه است. سنت الهی چنین است که هرچه استعداد امت بیشتر باشد، ابتلائات شدیدتر می‌شود تا آنان را به کمال برساند. علامه طباطبایی در المیزان (ج۶، ص۲۷۵) توضیح می‌دهد که ابتلائات، وسیله‌ای برای شکوفایی استعدادهای نهفته انسان‌هاست؛ همان‌گونه که طلا در کوره آتش خالص می‌شود، امت‌ها نیز در کوره ابتلائات خالص می‌شوند.  

نگاه الهی به حوادث؛ خدا فاعل حقیقی

یکی از نکات کلیدی در تحلیل الهی حوادث، باور به این حقیقت است که خداوند فاعل حقیقی در عالم است: «والله خلقکم وما تعملون» (صافات، ۹۶). هیچ حادثه‌ای بدون حضور خدا معنا ندارد. حتی دست دشمنی که بر ماشه است، اگر اذن الهی نباشد، قدرت ندارد. بنابراین، باید حوادث را در پیوستگی دید؛ هر حادثه حلقه‌ای از زنجیره امتحانات الهی است. این نگاه، تحلیل حوادث را از سطح زمینی فراتر می‌برد و آن را در چارچوب طرح الهی برای رشد انسان‌ها قرار می‌دهد.  

نتیجه‌گیری

روایت الهی از وقایع پس از رحلت رسول خدا (ص)، ما را به این حقیقت رهنمون می‌سازد که تنها با نگاه قرآنی و تمسک به اهل‌بیت می‌توان مسیر حق را شناخت. انس با قرآن، حضور در مجالس اهل‌بیت، و درک فلسفه ابتلائات، سه رکن اساسی در این مسیر هستند. این نگاه، امت اسلام را در برابر سختی‌ها مقاوم می‌سازد و آنان را به کمال نزدیک‌تر می‌کند.  

منابع 

- قرآن کریم، سوره مائده، آیه ۲۶؛ سوره صافات، آیه ۹۶؛ سوره هود، آیه ۴۶  

- الکافی، شیخ کلینی، ج۲، ص۴۱۵  

- صحیح مسلم، ج۷، ص۱۲۲  

- ثواب الأعمال، شیخ صدوق، ص۴۵  

- بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج۹۷، ص۲۹۹؛ ج۱۳، ص۳۴۵  

- طباطبایی، علامه، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۷۵