فرهنگی

هنر سکوت زن؛ راهکاری فراموش‌شده برای آرامش و اقتدار خانواده

یکی از ظریف‌ترین و کمتر پرداخته‌شده‌ترین آموزه‌های اهل‌بیت(ع) درباره نقش زن در خانواده، «هنر سکوت» است. سکوت نه به معنای انفعال یا بی‌تفاوتی، بلکه به معنای مدیریت سخن و انتخاب زمان و لحن درست برای گفت‌وگو است. قرآن کریم می‌فرماید: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» (بقره: ۸۳)، یعنی سخن گفتن باید نیکو و سنجیده باشد. در زندگی خانوادگی، گاه سکوتِ آگاهانه از صدها جمله نیش‌دار یا عجولانه اثرگذارتر است.

امام صادق(ع) در حدیثی زیبا فرمودند: «زینت زن، عفت زبان اوست» (بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۴). این عفت زبانی، شامل کم‌گویی در مواضع تنش و پرهیز از جملاتی است که آتش اختلاف را شعله‌ور می‌سازد. در حقیقت، سکوتی که با نیت اصلاح و آرام‌سازی فضا صورت گیرد، نوعی حکمت عملی است و به زن قدرتی مضاعف در مدیریت عاطفی خانواده می‌بخشد.

نهج‌البلاغه نیز به طور غیرمستقیم به این اصل اشاره دارد؛ آنجا که امام علی(ع) می‌فرماید: «زبان، درنده‌ای رهاست؛ اگر مهارش نکنی، تو را می‌درد» (حکمت ۶۰). این هشدار برای همه انسان‌هاست، اما در خانواده که عاطفه میدان اصلی تعامل است، زن می‌تواند با سکوت مدبرانه در لحظه‌های حساس، مانع از آسیب‌های عمیق روانی شود.

امروز که بسیاری از اختلافات خانوادگی به دلیل گفت‌وگوهای ناپخته یا جدل‌های بی‌ثمر گسترش می‌یابد، بازگشت به «هنر سکوت» راهی نوین برای تحکیم روابط است. سکوت نه تنها فرصت اندیشیدن به طرف مقابل می‌دهد، بلکه زمینه‌ای برای تبدیل گفت‌وگو به یک تجربه سازنده و محبت‌آمیز فراهم می‌کند. اگر زن و مرد بیاموزند چه زمانی سخن بگویند و چه زمانی سکوت کنند، خانه به جای میدان نزاع، به محفل مودّت و رحمت بدل خواهد شد.