فرهنگی

زن؛ محور آرامش و تحکیم خانواده در نگاه قرآن و اهل‌بیت(ع)

خانواده در نگاه اسلام، کوچک‌ترین اما بنیادین‌ترین واحد جامعه است و نقش زن در آن جایگاهی بی‌بدیل دارد. قرآن کریم با تعبیر «وَ جَعَلَ بَيْنَكُم مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً» (روم: ۲۱) پیوند زن و مرد را بر اساس محبت و رحمت می‌داند، نه صرفاً بر اساس قرارداد اجتماعی یا نیاز مادی. این نگاه، زن را شریک حقیقی در ساختن فضای آرامش معرفی می‌کند؛ فضایی که اگر با محبت و حکمت زنانه شکل بگیرد، خانواده را به کانونی برای رشد روحی، اخلاقی و اجتماعی همه اعضا بدل خواهد ساخت.

امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه، حکمت ۲۳۸، به ضرورت توجه به «خانه‌داری و پاسداری از حرمت خانواده» اشاره می‌کند و آن را بخشی از عقلانیت زن می‌داند. این سخن نشان می‌دهد که مدیریت عاطفی و اخلاقی خانواده تنها یک وظیفه ظاهری نیست، بلکه جلوه‌ای از عقل و خردورزی زن در نظام اسلامی است. در واقع، عقلانیت زنانه در خانواده با تصمیم‌های عاطفه‌محور و صبر بر دشواری‌ها بروز می‌یابد؛ همان چیزی که امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، دعای بیست‌وپنجم، به عنوان نعمتی الهی برای سامان یافتن زندگی فرزندان از آن یاد می‌کند.

از منظر روایات، زن «ریحانه» است نه «قهرمانه» (کافی، ج۵، ص۵۱۰)؛ یعنی لطافت و عاطفه‌اش باید در خدمت ساختن محیطی متوازن قرار گیرد. این تعبیر به معنای ضعف نیست، بلکه بیانگر نقش حیاتی زن در تأمین آرامش روانی خانواده است. در عمل، زنان می‌توانند با رعایت اصل «مدارا» و «مشورت» ـ که رسول خدا(ص) بر آن تأکید داشتند ـ روابط خانوادگی را از تنش به سمت تفاهم سوق دهند. اگر زن با زبان احترام و مرد با زبان قدردانی سخن بگویند، نتیجه آن تقویت ستون‌های مودّت و رحمت در خانه خواهد بود.

امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگشت به این معارف هستیم. رسانه‌ها و سبک‌های زندگی مدرن گاه تصویر زن را در حد ابزاری اقتصادی یا نماد مصرف‌گرایی تقلیل داده‌اند، در حالی که در نگاه اسلام، زن «محور تمدن خانواده» است. زن با حفظ کرامت خود، تربیت نسل مؤمن و ایجاد فضایی آکنده از محبت، می‌تواند خانواده را به دژی در برابر بحران‌های اخلاقی و اجتماعی تبدیل کند. راهکار عملی آن، توجه به نیازهای معنوی و عاطفی خانواده، ساده‌زیستی در برابر فشارهای اقتصادی، و استقامت در برابر هجمه‌های فرهنگی است.