فرهنگی

هنر برخورد با انتقاد، درس‌هایی از امام باقر (ع)

➖روش برخورد با انتقاد!

🛑رُوِيَ عَنْهُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ لَهُ: يَا جَابِرُ: إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ وَفَكّرْ فِيمَا قِيلَ فِيكَ فَإِنْ عَرَفْتَ مِنْ نَفْسِكَ مَا قِيلَ فیک فَسُقُوطُكَ مِنْ عَيْنِ اللَّهِ جَلَّ وَعَزَّ عِنْدَ غَضَبِكَ مِنَ الْحَقِّ أَعْظَمُ عَلَيْكَ مُصِيبَةٌ مِمَّا خِفْتَ مِنْ سُقُوطِكَ مِنْ أَعْيُنِ النَّاسِ وَ إِنْ كُنْتَ عَلَى خِلافِ مَا قِيلَ فِيكَ فَثوابٌ اكْتَسَبْتَهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَتْعَبَ بَدَنُكَ

امام باقر علیه‌السّلام به جابر فرمود: 

⬅️ [ای جابر!] چنانچه نكوهش شدی‌ بيتابی‌ مكن و پيرامون آنچه در باره‌ات گفته شده بیندیش پس اگر آن[عیب] را در خود يافتی‌، در اين صورت از چشم خداوند افتادن بخاطر بر آشفتن از [حرفِ]حق، برای‌ تو مصيبت بارتر از آن ترسی‌ است كه از سقوطت در ديدۀ مردم داری‌.

⬅️ و چنانچه خلاف آنچه درباره‌ات گفته‌اند بودی‌،[ این تهمت مردم به تو] ثوابی دارد كه آن را بدون زحمت برده‌ای‌

📚تحف العقول ج ۱، ص ۲۸۴

تصور کنید در جمعی از شما انتقاد می‌شود. اولین واکنش درونی‌تان چیست؟ خشم؟ دلخوری؟ یا فرصتی برای رشد؟

امام باقر (علیه‌السلام) در گفتگویی عمیق با یارشان “جابر"، فرمولی طلایی و همیشه‌کارآمد برای مواجهه با انتقاد ارائه می‌دهند که زندگی‌ساز است.

ایشان می‌فرمایند: «ای جابر! هرگاه مورد سرزنش و انتقاد قرار گرفتی، هرگز بیتابی و آشفتگی نکن.»

اما چه کار کنیم؟ امام دستور العملی دو مرحله‌ای می‌دهند:

 توقف و تأمل لحظه‌ای درنگ کن و به محتوای انتقادی که به تو شده،عمیقاً بیندیش. از خودت بپرس: “آیا این حرف، راست است؟”

 نکته نهایی: این روایت به ما می‌آموزد که به جای واکنش احساسی، “خردمندانه” با انتقاد برخورد کنیم. آن را آینه‌ای برای دیدن زوایای پنهان خود بدانیم و اگر هم بی‌جهت بود، آن را فرصتی برای کسب پاداش اخروی قلمداد کنیم.