فرهنگی

هجرت حضرت فاطمه معصومه (س) به قم؛ نقطه عطفی در تاریخ اسلام و تشیع

 هجرت حضرت فاطمه معصومه (س) به شهر قم، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام و تشیع به شمار می‌آید. این واقعه نه تنها از منظر مذهبی، بلکه از نظر سیاسی و اجتماعی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد.

در سال ۲۰۱ هجری قمری، فضای سیاسی جهان اسلام تحت سیطره خلافت عباسی و به‌ویژه مأمون، بسیار متشنج بود. مأمون عباسی برای تحکیم قدرت خود، امام رضا (ع) را از مدینه به مرو فرا خواند. این تصمیم، فشارهای شدیدی را بر خاندان اهل بیت (ع) و پیروان آنان وارد کرد. در همین شرایط بود که حضرت فاطمه معصومه (س)، خواهر گرامی امام رضا (ع)، تصمیم گرفتند برای دیدار با برادرشان عازم خراسان شوند.

کاروان ایشان پس از خروج از مدینه، مسیر طولانی و دشواری را طی کرد. اما هنگامی که به شهر ساوه رسیدند، حضرت به دلیل بیماری شدید نتوانستند به سفر ادامه دهند. در همین زمان، بزرگان قم باخبر شدند و با اشتیاق فراوان برای استقبال آمدند. خاندان اشعریان – که از بزرگ‌ترین خاندان‌های شیعی قم بودند – از حضرت دعوت کردند تا در این شهر اقامت کنند.

حضرت معصومه (س) دعوت آنان را پذیرفتند و در خانه «موسی بن خزرج»، یکی از شخصیت‌های برجسته قم، ساکن شدند. هرچند مدت اقامت ایشان تنها ۱۷ روز به طول انجامید و سپس رحلت کردند، اما همین حضور کوتاه‌مدت منشأ تحولات عظیمی شد.

رحلت حضرت فاطمه معصومه (س) در قم، این شهر را به پایگاه اصلی تشیع و مرکز علمی و فرهنگی جهان اسلام تبدیل کرد. بارگاه نورانی ایشان تا امروز محل زیارت میلیون‌ها عاشق اهل بیت (ع) است و قم را به عنوان «حرم اهل بیت» در ایران شناسانده است.

هجرت حضرت فاطمه معصومه (س) به قم، نه تنها یک واقعه تاریخی بلکه نقطه عطفی در تثبیت جایگاه تشیع در ایران و جهان اسلام بود.