فرهنگی

نقش نفت در کودتای ۲۸ مرداد

🔹کودتای ۲۸ مرداد که به سرنگونی دولت مرحوم دکتر محمد مصدق انجامید، یکی از سرنوشت‌سازترین وقایع در تاریخ معاصر ایران است که پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهند عامل محوری در این تحول نفت بوده است.

قدیمی ها ضرب المثلی داشتند که می گفتند پای انگلیس در میان است؛ در این قضیه نیز ریشه‌های بحران را باید در قرارداد استعماری شرکت نفت ایران و انگلیس جستجو کرد. 

این شرکت که دولت بریتانیا سهامدار اصلی آن بود، کنترل کامل بر اکتشاف، استخراج و فروش منابع عظیم نفتی ایران را در دست داشت و در مقابل، سهمی ناچیز به دولت ایران پرداخت می‌کرد و شرکت نفت حتی از حسابرسی توسط مقامات ایرانی نیز مصونیت داشت و به نماد تحقیر ملی و غارت منابع کشور تبدیل شده بود.

در چنین فضایی، جنبش ملی شدن صنعت نفت به رهبری مرحوم دکتر محمد مصدق و پایمردی و همراهی مرحوم آیت الله کاشانی، ضربه‌ای مهلک به امپراتوری در حال افول بریتانیا بود و از این‌رو با چراغ سبز واشنگتن و همکاری نزدیک سرویس اطلاعاتی بریتانیا، سازمان سیا طرحی به نام «عملیات آژاکس» را برای سرنگونی مرحوم دکتر مصدق تدوین کرد و سپس کودتای ۲۸ مرداد شکل گرفت.

.