فرهنگی

صدقه علمی در عصر حاضر 

پیامبراکرم(ص) : «تَصَدَّقُوا على أخِيكُم بِعِلمٍ يُرشِدُهُ و رَأيٍ يُسَدِّدُهُ».

با دانشى كه برادر [دينى] شما را راهنمايى مى كند و با نظرى كه راه درست را به او نشان مى دهد، به وى صدقه بدهيد. 

 📚 بحار الأنوار: ج 75 ص 105 ح 40

🔹 گسترش مفهوم صدقه

در نگاه رایج، صدقه معمولاً به کمک مالی یا مادی محدود می‌شود. اما این حدیث، مفهوم صدقه را به حوزه‌های فکری و معرفتی گسترش می‌دهد:

 رأی اصلاح‌گر: نظری که تصمیم‌گیری را دقیق‌تر، عقلانی‌تر و مؤثرتر می‌سازد.

این نوع صدقه، نه‌تنها نیازهای مادی، بلکه فقر فکری و فرهنگی را درمان می‌کند.

🔹  صدقه‌ای با اثر اجتماعی

این حدیث، صدقه را به یک کنش اجتماعی تبدیل می‌کند:

- تقویت عقل جمعی: با به‌اشتراک‌گذاری دانش و نظر، جامعه از جهالت و تعصب فاصله می‌گیرد.

- پیشگیری از خطاهای فردی و جمعی: رأی درست می‌تواند جلوی تصمیمات نادرست را بگیرد، به‌ویژه در بزنگاه‌های سیاسی، تربیتی یا اجتماعی.

🔹  اخلاق گفت‌وگو و مسئولیت علمی

این حدیث، مسئولیت اهل علم و اندیشه را گوشزد می‌کند:

- اگر دانشی داری که می‌تواند کسی را از خطا نجات دهد، سکوت جایز نیست.

- اگر نظری داری که می‌تواند مسیر کسی را اصلاح کند، بیان آن صدقه است، نه دخالت.

در واقع، این حدیث نوعی واجب اخلاقی برای اهل علم و فکر تعریف می‌کند.