نشانههای خرد و فهم در کلام امام صادق (ع)
امام صادق علیه السلام
“يُستَدَلُّ بكِتابِ الرَّجُلِ على عَقلِهِ و مَوضِعِ بَصيرَتِهِ، و برَسولِهِ على فَهمِهِ و فِطنَتِهِ".
از نوشته مرد، پى به خرد و بينش او بُرده مىشود و از فرستادهاش پى به فهم و هوش او.(المحاسن : ج۱ ص۳۱۱ ح۶۱۸).
امام صادق (ع) در این حدیث پرمغز، دو معیار کلیدی برای سنجش انسانها بیان میفرمایند:
۱. نوشتهها و آثار مکتوب
- نوشتههای هر فرد، بازتابدهندۀ عقل (خرد عملی) و بصیرت (بینش عمیق و نگاه ژرف) اوست.
- این بخش بر اهمیت محتوای تولیدشده تأکید دارد؛ چرا که نوشتهها نه تنها دانش، بلکه روش تفکر، انسجام ذهنی و عمق نگرش فرد را آشکار میکنند.
- در عصر امروز، این سخن میتواند به تولید محتوا، مقالات، پستهای مجازی و حتی انتخاب کلمات در گفتگوها تعمیم یابد.
۲. فرستاده یا نماینده
- عملکرد فرستادۀ هر فرد (نماینده، شاگرد، یا حتی شیوۀ انتقال پیام) نشاندهندۀ فهم(درک صحیح موضوعات) و فطنت(هوشمندی در عمل) اوست.
- امام (ع) به رابطه مستقیم بین “انتخاب فرستاده” و “هوشمندی فرد” اشاره میکند؛ یعنی حتی شیوۀ تفویض مسئولیتها نیز معرف شخصیت انسان است.
نکات حدیث
- محتوای مکتوب، آیینۀ شخصیت خالق آن است؛ بنابراین دقت در تولید محتوا، ضرورتی اخلاقی و دینی دارد.
- بصیرت در نوشتن، تنها به دانش نیست، بلکه به توانایی پیوند مفاهیم با نیازهای مخاطب وابسته است.
- انتخاب روشهای انتقال پیام (مثل رسانهها یا افراد) باید با هوشمندی و درایت همراه باشد تا فهم صحیح را تضمین کند.