فرهنگی

تحلیل حدیث امام علی (ع) درباره جاودانه کردن عمر  

روزی از روزهای زندگی ما، همانند صفحه‌ای سفید است که قلم به دستانِ خود ماست. حضرت علی (علیه‌السلام) در جمله‌ای می‌فرمایند:  

«الْایَّامُ صَحائفُ آجالِکُمْ فَخَلِّدُوها بِاحْسَنِ اعْمالِکُمْ»  

«روزهای زندگی شما، صفحه‌های عمرتان هستند؛ پس آنها را با بهترین کارهایتان جاودانه کنید.»  

این کلام، دریایی از معناست که با تأمل در آن، چهار گوهر ارزشمند را می‌توان استخراج کرد:  

۱. عمر؛ گنجی که بی‌صدا می‌گذرد  

زندگی انسان، همچون رودی خروشان است که لحظه‌ها در آن غرق می‌شوند. امام علی (ع) به ما یادآوری می‌کند که عمر، گرانبهاترین سرمایه است، اما ماهیتی گذرا دارد. هر روز که می‌گذرد، برگ دیگری از کتاب زندگی ورق می‌خورد و هرگز بازنمی‌گردد. این گذرا بودن، نه نشانه ناامیدی، که هشداری برای مسئولیت‌پذیری است.  

۲. ما هنرمندان نقاشی عمریم 

عمر انسان، کتابی است که قلموی آن به دست خود ماست. هر روز فرصتی است تا با انتخاب‌هایمان، این صفحه را با رنگِ اعمال نیک، یا خطوط کمرنگِ کارهای معمولی، یا حتی لکه‌های سیاهِ اشتباهات پر کنیم. این ما هستیم که تعیین می‌کنیم کتاب زندگیمان اثری ماندگار شود یا مجموعه‌ای از صفحات بی‌روح.  

۳. عالی بودن، یک انتخاب است  

امام (ع) بر کیفیتِ کارها تأکید می‌کنند: هر روز می‌تواند میزبان یک «بهترین» باشد؛ بهترین کمک به دیگران، بهترین یادگیری، بهترین تلاش برای رشد. اما این «بهترین»‌ها خودبه‌خود اتفاق نمی‌افتند؛ حاصل عزم راسخ و انتخاب آگاهانه ما هستند. در مقابل، رضایت دادن به کارهای متوسط یا منفی، یعنی اسرافِ فرصتِ تبدیل روزها به گنجینه‌های جاودان.  

۴. جاودانگی در دستان توست  

نکته شگفت‌آور اینجاست: ما این قدرت را داریم که لحظه‌های فانی را با کارهای نیک جاودانه کنیم! همان‌گونه که یک نقاشی زیبا قرن‌ها در موزه‌ها می‌درخشد، یک عمل خیر، یک دانش آموخته شده، یا حتی یک لبخند صادقانه می‌تواند تأثیری ماندگار در جهان بگذارد. این همان معجزه «عمرِ هدفمند» است.  

فرهنگ بهره‌وری؛ پیام پنهانِ حدیث  

وقتی این چهار نکته را کنار هم می‌گذاریم، مفهوم کلیدی خودنمایی می‌کند: بهره‌وری فردی و اجتماعی. امام علی (ع) به ما می‌آموزند که زندگی را نباید صرفاً «گذراندن روزها» دانست، بلکه باید هر لحظه را به فرصتی برای خلق ارزش تبدیل کرد. این، همان فرهنگِ والایی است که جامعه را از روزمرگی نجات می‌دهد:  

- بهره‌وری یعنی هر روزمان از دیروز کیفی‌تر باشد  

- بهره‌وری یعنی تبدیل عمرِ محدود به آثارِ نامحدود  

- بهره‌وری یعنی هر برگ از کتاب زندگی ما، الهام‌بخش دیگران شود  

پرسش پایانی

امروز چه رنگی به صفحه زندگی‌تان زدید؟ فردا چطور می‌توانید این صفحه را به تابلویی تبدیل کنید که قرن‌ها بدرخشد؟