فرهنگی

عذاب ظالم در آخرت؛ انتقام یا بازدارندگی؟ نگاهی قرآنی و روایی به مسئله ظلم

🔥 سوختن ظالم در آخرت، نفعی مستقیم برای مظلوم ندارد؛ اما معنای عدالت را تثبیت می‌کند.

در نگاه توحیدی، ظلم امری مذموم و محکوم است، و پروردگار عالم برای آن عقوبتی سخت در دنیا و آخرت مقرر کرده است. اما آیا عذاب اخروی ظالم، نفعی برای مظلوم دارد؟ پاسخ این پرسش را باید در چند نکته کلیدی جست‌وجو کرد:

🔹 نکته اول: انسان مؤمن نباید در دنیا زیر بار ظلم برود. اگر حقی از او ضایع شد، باید در حد توان برای احقاق آن تلاش کند. مظلوم‌بودن فضیلت نیست؛ مقاومت در برابر ظلم فضیلت است.

🔹 نکته دوم: بسیاری از ظالمان، بخشی از عقوبت خود را در همین دنیا می‌چشند. سنت الهی چنین است که دنیا محل امتحان و جزای ابتدایی است، نه فقط آخرت.

🔹 نکته سوم: آتش جهنم برای تنبیه ظالم مهیا شده، نه برای نفع‌رسانی به مظلوم. مظلوم از عذاب ظالم لذت نمی‌برد؛ بلکه عدالت الهی را مشاهده می‌کند.

🔹 نکته چهارم: بشارت به عذاب، نقش بازدارندگی دارد. وقتی ظالم بداند که در قیامت گرفتار خواهد شد، شاید در دنیا دست از ظلم بردارد.

🌟 روایت نورانی امام سجاد علیه‌السلام:

 «مَا يَأْخُذُ الْمَظْلُومُ مِنْ دِينِ الظَّالِمِ أَكْثَرَ مِمَّا يَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ دُنْيَا الْمَظْلُومِ» آنچه مظلوم از دین و ثواب ظالم می‌گیرد، بسیار بیشتر از آن چیزی است که ظالم از دنیای مظلوم گرفته است.  

📘 ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ۲۷۲

✅ نتیجه اینکه: عذاب‌های اخروی برای تنبیه گناهکاران است، نه برای انتقام‌گیری به نفع مظلوم. اما مظلوم در قیامت، از پاداش‌هایی بهره‌مند می‌شود که از دین ظالم به او منتقل شده است؛ و این خود نوعی جبران الهی است.