فرهنگی

 شناسنامه مومن راستین: توصیفی آسمانی از امام علی (ع)

وَ إِنِّي لَمِنْ قَوْمٍ لَا تَأْخُذُهُمْ فِي اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ، سِيمَاهُمْ سِيمَا الصِّدِّيقِينَ وَ كَلَامُهُمْ كَلَامُ الْأَبْرَارِ، عُمَّارُ اللَّيْلِ وَ مَنَارُ النَّهَارِ، مُتَمَسِّكُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ، يُحْيُونَ سُنَنَ اللَّهِ وَ سُنَنَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه وآله)، لَا يَسْتَكْبِرُونَ وَ لَا يَعْلُونَ وَ لَا يَغُلُّونَ وَ لَا يُفْسِدُونَ، قُلُوبُهُمْ فِي الْجِنَانِ وَ أَجْسَادُهُمْ فِي الْعَمَل‏

🟠و همانا من از کسانی هستم که در راه خدا از هیچ سرزنشی نمی ترسند، کسانی که سیمای آنها سیمای صدّیقان، و سخنانشان، سخنان نیکان است، شب زنده داران و روشنی بخشان روزند، به دامن قرآن پناه برده سنّت های خدا و رسولش را زنده می کنند، نه تکبّر و خود پسندی دارند، و نه بر کسی برتری می جویند، نه خیانتکارند و نه در زمین فساد می کنند، قلب هایشان در بهشت، و پیکرهایشان سرگرم اعمال پسندیده است.

خطبه_192

امام علی (ع) در این فراز کوتاه اما پرمعنا، با افتخار و سربلندی، خود را در زمره گروهی خاص معرفی می‌کند. گروهی که الگوی کامل ایمان و عمل هستند و شناسنامه آنان را خداوند صادر کرده است. بیایید با هم این شناسنامه الهی را ورق بزنیم و ببینیم ویژگی‌های این مومنان حقیقی چیست:

تحلیل ویژگی‌های مومنان راستین از نگاه امام علی (ع):

۱. «لَا تَأْخُذُهُمْ فِي اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ» (در راه خدا از هیچ سرزنشی نمی‌ترسند) این اولین و اساسی‌ترین ویژگی است. مومن راستین، اسیر “ترس از قضاوت مردم” نیست. او تنها رضای خدا را می‌طلبد و برای انجام وظیفه، هزینه‌ی سرزنش دیگران را می‌پذیرد. در عصر حاضر که فشارهای اجتماعی و ترندهای روز، بسیاری را از مسیر حق منحرف می‌کند، این ویژگی چون نگینی می‌درخشد.

۲. «سِيمَاهُمْ سِيمَا الصِّدِّيقِينَ وَ كَلَامُهُمْ كَلَامُ الْأَبْرَارِ» (سیمای صدیقان و سخن نیکان را دارند) ایمان درونی، بر چهره و گفتارشان تابیده است. آرامش، وقار و راستگویی، نشانه‌ی ظاهری و کلامی آنان است. سخنانشان بیهوده، گزاف و آلوده نیست؛ بلکه یاد خدا و خیر می‌گوید.

۳. «عُمَّارُ اللَّيْلِ وَ مَنَارُ النَّهَارِ» (شب‌زنده‌داران و روشنی‌بخشان روز) این ترکیب زیبا، تعادل روحی و عملی آنان را نشان می‌دهد. شب‌ها با مناجات و عبادت، روح خود را سیراب می‌کنند و این نورانیت، در روز، در رفتار و کردارشان می‌درخشد و برای دیگران راهنما و مفید هستند. آنان از مردم گریز نیستند، بلکه در جامعه فعال و نورافشانند.

۴. «مُتَمَسِّكُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ» (به ریسمان قرآن چنگ زده‌اند) قرآن، تنها تلاوت و زینت خانه‌هایشان نیست، بلکه “حبل” (ریسمان) نجات و دستگیره‌ی استواری است که در تمام لحظات زندگی به آن تمسک می‌جویند. برنامه‌ی زندگی، قانون اساسی و مرجع حل اختلافاتشان قرآن است.

۵. «يُحْيُونَ سُنَنَ اللَّهِ وَ سُنَنَ رَسُولِهِ» (سنت‌های خدا و رسولش را زنده می‌کنند) آنان فقط به فکر عبادات فردی نیستند. بلکه “احیای سنت” می‌کنند. در جامعه، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و با عمل خود، ارزش‌های فراموش شده دین را دوباره جاری می‌سازند.

۶. «لَا يَسْتَكْبِرُونَ وَ لَا يَعْلُونَ وَ لَا يَغُلُّونَ وَ لَا يُفْسِدُونَ» (نه تکبر دارند، نه برتری می‌جویند، نه خیانت می‌کنند و نه فساد می‌انگیزند) این چهار “نه” بزرگ، پاکیزگی باطن و رفتار اجتماعی آنان را تضمین می‌کند. از غرور و تحقیر دیگران پاکند، به حقوق مردم خیانت نمی‌کنند و اهل تفرقه‌افکنی و فساد در زمین نیستند.

۷. «قُلُوبُهُمْ فِي الْجِنَانِ وَ أَجْسَادُهُمْ فِي الْعَمَل» (دل‌هایشان در بهشت و تن‌هایشان در کار است) این زیباترین توصیف است. آنان به لطف امید و ایمان، هم اکنون بهشت را در قلب خود حس می‌کنند، اما این احساس، آنان را از کار و تلاش در دنیا بازنمی‌دارد. آنان “زاهدانی فعال” و “عابدانانی اجتماعی” هستند.

امام علی (ع) در این خطبه، یک الگوی عملی و همه‌جانبه ارائه می‌دهد. الگویی که نه منزوی است و نه منفعل، نه مغرور است و نه ساکت. این توصیف، معیاری است برای سنجش خودمان. آیا ما نیز از “ترس از سرزنش” رها شده‌ایم؟ آیا سیمای ملکوتی و سخن مفید داریم؟ آیا قرآن کتاب زندگی ماست؟ این شناسنامه، آرمانی است برای تلاش همیشگی.