فرهنگی

#شرایط ظهور امام زمان(عج) و چالش تعیین زمان آن: تحلیل روایی و عقلی  

انتظار فرج، از ارکان اساسی باور مهدویت است، اما این انتظارِ سازنده نیازمند آگاهی عمیق از مفاهیمی مانند شرایط ظهور، ماهیت قیام جهانی و بسترهای لازم برای تحقق این رویداد الهی است. یکی از پرسشهای کلیدی در این زمینه، شناخت حد نصاب شرایط ظهور و ارتباط آن با آمادگی مردمی است. آیا میتوان با استناد به شاخصه‌هایی مانند گسترش ظلم یا وقوع انقلاب‌ها، ادعا کرد که زمان ظهور فرا رسیده است؟  

حد نصاب شرایط ظهور: نقطه تلاقی شرط و مشروط  

در فلسفه اسلامی، رابطه بین شرط و مشروط همانند علت و معلول است؛ یعنی تحقق کامل شرط، به طور قطعی به وقوع مشروط می‌انجامد. در موضوع ظهور نیز آمادگی فراگیر مردم به عنوان یک شرط تامه مطرح است. اما پرسش اینجاست: آیا میتوانیم با اطمینان بگوییم این آمادگی به «حد نصاب» رسیده است؟  

- اگر کسی ادعا کند شرایط ظهور کامل شده، به طور غیرمستقیم زمان ظهور را تعیین کرده است.  

- این ادعا با روایات معصومین(ع) که شدیداً از تعیین وقت ظهور نهی کردهاند، در تضاد است.  

روایات معصومین: هشدار نسبت به تعیین زمان ظهور  

امام صادق(ع) در حدیثی صریح میفرمایند:  

هر کس برای تو زمانی برای ظهور مشخص کرد، بدون ترس او را تکذیب کن! چرا که ما برای هیچکس زمانی تعیین نمی‌کنیم. (کتاب الغیبه، شیخ طوسی)  

همچنین در روایتی از امام رضا(ع)، زمان ظهور به قیامت تشبیه شده است:  

پرسیدند: قائم(عج) چه زمانی خروج میکند؟ پیامبر(ص) فرمودند: مثال او مانند قیامت است که تنها خداوند زمانش را میداند؛ ناگهانی و بیخبر می‌آید(کمال الدین، شیخ صدوق)  

چرا ادعای تحقق شرایط ظهور، تعیین وقت است؟  

بر اساس آموزههای مهدویت، **شرایط ظهور** دو جنبه دارد:  

1. شرایط عمومی: مانند گسترش ظلم و فساد.  

2. شرایط خاص: مانند وجود یاران آماده و نقشه جهانی الهی.  

اگرچه شاید نشانه‌های عمومی (مانند ناامنی در خاورمیانه) مشهود باشد، اما شرایط خاص از دید مردم پنهان است. ادعای تحقق این شرایط بدون علم به غیب، به معنای دخالت در اراده الهی و تکذیب روایات است.  

 سئوالات متداول درباره ظهور  

- آیا انقلابهای مرد نشانه آمادگی است؟  

 هر حرکت اصلاحی ارزشمند است، اما شرط کافی برای ظهور نیست.  

- آیا میتوان با دعا یا اقدامات اجتماعی ظهور را تسریع کرد؟ 

 آری، اما این به معنای تعیین وقت نیست؛ بلکه انجام وظیفه در مسیر انتظار فعال است.  

انتظار آگاهانه، پرهیز از شتابزدگی  

انتظار واقعی یعنی تلاش برای ایجاد بسترهای اخلاقی و اجتماعی ظهور، همراه با توکل به خداوند و پرهیز از تحلیلهای شتابزده. به فرموده امام خمینی(ره): انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است. وظیفه ما ساختن جامعهای بر اساس عدالت و معنویت است، نه پیش‌بینی زمانی که تنها در علم الهی است.  

 کلمات کلیدی

شرایط ظهور، حد نصاب ظهور، تعیین وقت ظهور، روایات مهدویت، امام صادق، امام رضا، انتظار فرج، یاران امام زمان.