فرهنگی

سیره عملی آیت‌الله بهجت: زهد در زندگی، عبادت در شبانه‌روز

آیت‌الله بهجت انسانی خودساخته بود که برنامه روزانه‌اش را با نظم و حساب‌شده پیش می‌برد.

ساده‌زیستی در خوراک:

غذای ایشان بسیار ساده بود. معمولاً دو وعده اصلی را با نان و چای می‌گذراند. صبحانه شامل نان، پنیر و گاهی گردو بود. ناهار نیز اغلب کته، آب‌خورشت یا نیمرو بود و فقط هفته‌ای دو بار غذای گوشتی می‌خوردند که در آن نیز بیشتر آب گوشت را با نان می‌خوردند. شب‌های جمعه و چهارشنبه مهمان جمکرانی‌ها بودند و آبگوشت می‌خوردند. ایشان تا سنین بالا هرگز غذای ویژه‌ای درخواست نمی‌کردند و به غذاهای ساده مانند نان و اشکنه یا فرنی قناعت می‌کردند.

پندارهای پزشکی و توصیه‌های طبّی:

ایشان به طب مأثور (دستورات پزشکی نقل‌شده از اهل‌بیت) اعتقاد داشتند و خرما، شیر، ماست و روغن زیتون را غذا-دارو می‌دانستند. توصیه می‌کردند: «گرسنه که نشدید، نخورید؛ لقمه را کوچک بردارید و خوب بجوید.» برای طلب شفای بیماران، علاوه بر دعا، به صدقه‌ دادن (حتی مبالغ کوچک بین نیازمندان)، درخواست دعا از مؤمنان، قربانی برای فقرا و قدم‌زدن بیمار در هوای آزاد بین الطلوعین سفارش می‌کردند. در موارد اضطراری نیز خوردن مخلوط تربت سیدالشهدا و آب زمزم را توصیه می‌فرمودند.

خواب مختصر و بیداری طولانی:

خواب ایشان در شبانه‌روز بیش از پنج ساعت نبود و معمولاً شب‌ها تنها سه تا سه و نیم ساعت می‌خوابیدند. اگر نیاز به استراحت داشتند، حداکثر یک ربع به‌صورت نشسته استراحت می‌کردند. ایشان همواره پیش از اذان سحر بیدار می‌شدند و به عبادت می‌پرداختند. یک بار به شدت احساس خواب‌آلودگی کردند و وقتی علت را پرسیدند، فرمودند: «به شدت نیاز به خواب دارم.» در حالی که معمولاً بسیار کم می‌خوابیدند. ایشان از علامه مامقانی یاد می‌کردند که برای تألیف کتاب، خواب خود را به دو ساعت کاهش داده بود و می‌فرمودند: «من نمی‌دانم دو ساعت هم می‌شود خوابید؟»

سحرخیزی و عبادت:

از ابتدای سحر تا طلوع آفتاب به عبادت، مناجات، خواندن اشعار عرفانی، نماز، نوافل و تدبر در قرآن مشغول بودند. جمعه‌ها و پنج‌شنبه‌ها عبادات بیشتری داشتند.

دعا هنگام ورود به خانه:

هنگام ورود به منزل، حتی اگر در راه مشغول گفت‌وگو بودند، همیشه این دعا را می‌خواندند: «رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبَارَكًا وَأَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ».

سیره عبادی:

· مداومت بر دعای عهد پس از نماز صبح

· تلاوت قرآن با تدبر

· خواندن زیارت عاشورا

· صد لعن و صد سلام در خلال کارها

· توسل ویژه پس از نماز عشاء (۴۵ تا ۶۰ دقیقه)

· خواندن نوافل در حال راه‌رفتن در سال‌های آخر

· زیارت روزانه حرم حضرت معصومه(س) با زیارت جامعه کبیره (به‌گونه‌ای که راوی در کودکی آن را حفظ کرد)

· زیارت نیابتی برای اساتید و دیگران

· تلاوت سوره‌های یس و صافات در شب جمعه

· ادعیه مخصوص قبل از خواب

· اعتقاد ویژه به حدیث کساء و توجه امام عصر(عج) به آن مجالس

· توصیه به اهدای صلوات برای تعجیل فرج و زیارت مکرر مسجد جمکران

· ذکر دائم صلوات و استغفار در اوقات فراغت

ایشان معتقد بودند انسان نباید حتی یک دقیقه از عمرش را تلف کند. بهترین توسل را، توسلات مأثور می‌دانستند به شرطی که قلب همراه زبان باشد. در حرم نیز تأکید داشتند که باید آرام بود و صدای خود را بلند نکرد، چرا که ملائکه در طوافند و ممکن است آزرده شوند.

نکته پایانی:

ایشان گاهی در پاسخ به علت طولانی شدن زیارت در حرم می‌فرمودند: «ما کسانی را دیدیم که چهار ساعت زیارتشان طول می‌کشید؛ وقتی پرسیدیم چرا؟ گفتند: خودم را در بهشت می‌بینم، چطور بیرون بیایم!»