فرهنگی

سه کلید الهی برای طالبان علم: توفیق طلبی، استعانت و پاکسازی ذهن در شرح نامه ۳۱ نهج البلاغه

“وَ ابْدَأْ قَبْلَ نَظَرِكَ فِي ذَلِكَ بِالاسْتِعَانَةِ بِإِلَهِكَ وَ الرَّغْبَةِ إِلَيْهِ فِي تَوْفِيقِكَ وَ تَرْكِ كُلِّ شَائِبَةٍ أَوْلَجَتْكَ فِي شُبْهَةٍ أَوْ أَسْلَمَتْكَ إِلَى ضَلَالَة”

‘و آغاز كن پيش از نظر انداختن در مباحث و مطالب (عقلی و نظری)، به يارى جستن به پروردگارت و رغبت و روى آوردن به سوى او در اينكه تو را موفق بدارد، و رها كردن وهم و خيالى كه تو را داخل در شبهه گرداند و يا به دست گمراهى بسپارد.

در اين قسمت، سه مطلب را تذكر مي دهند كه هر يك از آنها براى طالب علم، مخصوصا علوم عقليه و مباحث نظرى نقش اساسى و سازنده دارد.

1- پيش از شروع در مباحث عقلى و كلامى

بايد از خداوند متعال در خواست يارى كرد و از ذات لايزال او كه كانون قدرت و مركز همه نيروهاست استمداد نمود و كمك خواست. آرى! در همه ى امور بايد از خدا يارى طلبيد كه اگر يك لحظه امداد غيبى و كمك حضرت حق نباشد،

رشته نظام زندگى انسان گسسته خواهد شد و اين برنامه ى مداوم و خلل ناپذير هر فرد مسلمانى است كه در تمامى مقاطع زندگى، از صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا در نمازهاى خود از خداى متعال استمداد كرده و با جمله ى نورانى ‘اياك نعبد و ايك نستعين’ از خداوند يارى مى طلبد.

و اگر از وجود مقدس او به تنهائى يارى مى جوئيم ديگرى صلاحيت و شايستگى ندارد و قدرت و استطاعتى در تحت اختيار ديگرى نيست.انسان همواره محتاج و نيازمند است و در هر كارى بايد از خداوند مدد خواسته و از او يارى بجويد.

2- بايد رو به دربار الهى آورد و از او درخواست توفيق كرد

آرى علم و استدلال و رسائى ذهن در مباحث، و خلاصه دست يابى به علوم و كمالات در گرو پيدايش ده ها شرائط و جمع شدن زمينه هاى مساعد و فراهم آمدن اسباب و وسائل بيشمارى است. و همين فراهم آمدن شرائط و مساعد بودن اسباب و ابزار و وسائل، توفيق است كه بايد براى دستيابى به آن با دل و جان به خدا اقبال كرده و مشتاقانه رو به دربار ذات لايزال و فياض او آورد.

3- كنار گذاشتن همه ى شوائب و آميخته هاى خطرناك فكرى و ذهنيت هاى ناسالم

طالب علم و پژوهنده ى مطالب عاليه بايد قبلا ريشه ى اوهام و شكوك و حتى حبّ و بغضهاى شخصى و تعصبات را از ذهن خود قطع نمايد و با ذهنى خالى از تخيلات باطله، رو به علم بياورد و به پژوهشگرى حقائق بپردازد.

حب و بغضهاى بى پايه و نادرست، ذهن را از گرفتن مطالب و دسترسى به اهداف عاليه ى انسانى باز مى دارد و اوهام و شكوك، زمينه ساز شبهه هاى قوى در ذهن آدمى مى شوند و سرانجام آدمى را به منجلاب خطرناك شبهه هاى حل ناشدنى و گره هاى پيچيده خواهد كشيد و يا او را دربست به دست گمراهى خواهند سپرد، كه بكلى راه نجات بر او مسدود بماند.