فرهنگی

سه ویژگی برجسته مؤمن

امام رضا (علیه السلام) می فرماید: لا یَکُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنًا حَتّی تَکُونَ فیهِ ثَلاثُ خِصال:1ـ سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ. 2ـ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِیِّهِ. 3ـ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِیِّهِ. فَأَمَّا السُّنَّةُ مِنْ رَبِّهِ فَکِتْمانُ سِرِّهِ. وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِیِّهِ فَمُداراةُ النّاسِ. وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِیِّهِ فَالصَّبْرُ فِی الْبَأْساءِ وَ الضَّرّاءِ.

مؤمن، مؤمن واقعی نیست، مگر آن که سه خصلت در او باشد:سنّتی از پروردگارش و سنّتی از پیامبرش و سنّتی از امامش. امّا سنّت پروردگارش، پوشاندن راز خود است،امّا سنّت پیغمبرش، مدارا و نرم رفتاری با مردم است،امّا سنّت امامش، صبر کردن در زمان تنگدستی و پریشان حالی است. (امالی صدوق، ج 1، ص 339 )

تحلیل حدیث امام رضا (ع) درباره سه ویژگی برجسته مؤمن

امام رضا (ع) در این حدیث نورانی از کتاب «امالی صدوق»، سه ویژگی اساسی را معرفی میفرمایند که مؤمن واقعی را از دیگران متمایز میکند. این ویژگیها برگرفته از سنتهای الهی، نبوی و علوی است و نشاندهنده عمق ایمان و تقوای فرد مؤمن است:  

 ۱. سنت پروردگار: «کتمان سر»

- پنهان‌داری اسرار

مؤمن باید اسرار خود و دیگران را حفظ کند، همانگونه که خداوند اسرار بندگان را میپوشاند. این ویژگی نشاندهنده تقوای عملی و احترام به حریم خصوصی است.  

- مصادیق عملی

پرهیز از غیبت، حفظ رازهای شخصی و اجتماعی، و جلوگیری از افشای رازهای  دیگران.  

 ۲. سنت پیامبر (ص): «مدارای با مردم»

- نرم‌خویی و انعطاف

مدارا به معنای تحمل تفاوتهای فکری، گذشت از خطاها و رفتار محبتآمیز با همه است. این خصلت موجب انسجام اجتماعی و جلوگیری از تفرقه میشود.  

- الگوی پیامبر (ص)

رفتار رسول خدا با مخالفان، مانند بخشش مردم مکه پس از فتح، نمونه اعلای مداراست.  

 ۳. سنت امام (ع): «صبر در بأساء و ضراء»

- استقامت در سختیها

مؤمن در شرایط سخت مانند فقر، بیماری یا فشارهای اجتماعی، با توکل بر خدا و امید به پاداش اخروی، پایدار میماند.  

- الهام از اهل بیت

صبر امام حسین (ع) در کربلا و استقامت امام سجاد (ع) در اسارت، الگوهایی جاودان از این ویژگی هستند.  

 این سه ویژگی مؤمن را از ایمان ظاهری به «ایمان ناب» میرساند؛ ایمانی که در گفتار، رفتار و قلب انسان ریشه دارد و او را به مقام قرب الهی نزدیک میکند.