فرهنگی

امام رضا علیه السلام:"قال: سَأَلتُهُ عَنِ انتِظارِ الفَرَجِ، فَقالَ: أوَلَيسَ تَعلَمُ أنَّ انتِظارَ الفَرَجِ مِنَ الفَرَجِ؟! ثُمَّ قالَ: إنَّ اللّهَ تَبارَكَ وتَعالى يَقولُ: وَ ارْتَقِبُوا إِنِّى مَعَكُمْ رَقِيبٌ".

ـ به نقل از محمّد بن فضيل ـ: از امام رضا عليه‌‏السلام در باره انتظار فَرَج پرسيدم. فرمود: «مگر نمى‌‏دانى كه انتظار فرج، خود جزئى از فَرَج است؟!» و سپس فرمود: «خداى ـ تبارك و تعالى ـ مى‌‏فرمايد: «چشم به راه باشيد كه من نيز با شما چشم به راهم»(تفسير العيّاشي : ج٢ ص٣٢٢ ح٢٠٤٩) .

تحلیل حدیث امام رضا (ع) درباره انتظار فرج

امام رضا (ع) در این حدیث ژرف از تفسیر عیاشی، به یکی از مهم‌ترین مفاهیم امیدبخش در مکتب شیعه اشاره می‌فرمایند: «انتظار فرج». تحلیل این روایت بر چند محور استوار است:  

۱. انتظار فرج، خود بخشی از فرج است  

امام (ع) با پرسشگر برخوردی تعلیمی دارند و به او یادآوری می‌کنند که نفسِ «انتظار» و امیدواری به گشایش الهی، خود گامی برای رسیدن به آن است. این نگاه، انتظار را از حالت انفعالی خارج کرده و آن را به فعالیتی معنوی تبدیل می‌کند.  

۲. ارتباط انتظار با حضور الهی  

امام (ع) با استناد به آیه «وَ ارْتَقِبُوا إِنِّى مَعَكُمْ رَقِيبٌ» (حجرات:۱۸)، تأکید می‌کنند که خداوند همراه منتظران است. این همراهی، نه تنها آرامش‌بخش است، بلکه تضمینی الهی برای تحقق فرج است.  

۳. انتظار فرج در اندیشه مهدوی

در تفکر شیعه، انتظار فرج به ویژه منتظر ظهور امام زمان (عج) است. این حدیث نشان می‌دهد که امید به قیام مصلح جهانی، روحیه مقاومت، اصلاح‌طلبی و آمادگی برای تحول را در مؤمن زنده نگه می‌دارد.  

۴. انتظار به مثابه عبادت

انتظارِ همراه با عمل صالح، خود نوعی عبادت است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند و زمینه‌ساز نزول رحمت الهی می‌شود.