فرهنگی

رضایت به تقدیر الهی از نگاه امام حسن مجتبی(ع)؛ آرامش در سایه حسن انتخاب خدا

مقدمه

یکی از عمیق‌ترین آموزه‌های اخلاقی در مکتب شیعه، «رضا به قضا و قدر الهی» است؛ رضایتی آگاهانه، نه از سر اجبار یا بی‌تفاوتی. امام حسن مجتبی علیه‌السلام، که مظهر حلم، عقلانیت و بصیرت است، با کلامی کوتاه اما ژرف، ما را با حقیقتی آرام‌بخش روبه‌رو می‌کند:

کسی که به انتخاب خدا اعتماد کند، از مقایسه‌های فرساینده و حسرت‌های بی‌پایان رها می‌شود.

امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌فرمایند:

هركه به حُســنِ انتخابِ خداوند تكيه كند،

جز آن وضعى را كه خدا برايش برگزيده است،

آرزوى داشتن وضعى ديگر نكند.

📚 بحارالأنوار، جلد ۷۸، صفحه ۱۰۶، حدیث ۶

تفسیر و تحلیل حدیث

۱. «حُسن انتخاب خدا»؛ اوج معرفت توحیدی

در نگاه شیعه، خداوند «حکیم» است؛ یعنی هیچ انتخابی از سوی او تصادفی یا از سر بی‌توجهی نیست.

امام حسن علیه‌السلام با تعبیر «حُسن انتخاب» به ما می‌آموزند که تقدیر الهی، حتی اگر مطابق میل ظاهری ما نباشد، ریشه در حکمت و رحمت دارد. این باور، انسان را از اعتراض پنهان به خدا نجات می‌دهد.

۲. تفاوت رضا با سکون و بی‌عملی

رضایت به انتخاب الهی در مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، هرگز به معنای دست کشیدن از تلاش نیست.

مؤمن شیعی:

تلاش می‌کند

تصمیم می‌گیرد

برنامه‌ریزی می‌کند

اما اگر نتیجه مطابق انتظارش نبود، دلش را درگیر «اگرها» و «کاش‌ها» نمی‌کند. این همان تعادل دقیق میان تکلیف‌گرایی و رضایت قلبی است.

۳. رهایی از مقایسه؛ ثمره اعتماد به خدا

بسیاری از رنج‌های روحی انسان، از مقایسه زندگی خود با دیگران سرچشمه می‌گیرد.

امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌فرمایند: کسی که به انتخاب خدا تکیه دارد، آرزوی جای دیگری بودن را نمی‌کند.

چنین انسانی:

به نعمت‌های خود آگاه است

در حسرت نعمت دیگران نمی‌سوزد

و آرامش درونی پایدارتری دارد

۴. پیوند حدیث با سیره امام حسن(ع)

زندگی خود امام حسن علیه‌السلام، تفسیر عملی این حدیث است. صلح ایشان با معاویه، نمونه‌ای روشن از تکیه بر حسن انتخاب الهی بود؛ انتخابی که شاید در ظاهر تلخ، اما در باطن حافظ اصل اسلام و شیعه بود.

این نگاه، به ما می‌آموزد که گاهی «ماندن»، «رفتن»، «داشتن» یا «نداشتن»، همه می‌تواند صورت‌های مختلف لطف خدا باشد.

۵. کاربست امروزی حدیث

در روزگاری که انسان دائماً در معرض انتخاب‌های متنوع و زندگی‌های ویترینی است، این حدیث نسخه‌ای برای سلامت روان و ایمان است.

اعتماد به انتخاب خدا:

اضطراب آینده را کم می‌کند

حسرت گذشته را درمان می‌کند

و انسان را در اکنون نگه می‌دارد

جمع‌بندی

کلام امام حسن مجتبی علیه‌السلام، دعوتی است به یک زندگی آرام و عمیق:

تلاش کن، اما دل را به انتخاب خدا بسپار.

کسی که به حسن انتخاب الهی اعتماد دارد، نه با تقدیر می‌جنگد و نه در حسرت تقدیر دیگران می‌سوزد؛

او آرام است، چون می‌داند خدا بد انتخاب نمی‌کند.