فرهنگی

دعای وسعت رزق در نگاه شیعه؛ پیوند دعا، توکل و تلاش حلال

در مکتب شیعه، «رزق» تنها به معنای مال و درآمد نیست، بلکه شامل آرامش، برکت، سلامت، آبرو و حتی توفیق بندگی می‌شود. دعا در این منظومه فکری، جایگزین تلاش نیست؛ بلکه روح و جهت‌دهنده آن است. پیامبر اکرم ﷺ با آموزش دعاهایی خاص، ما را به یاد این حقیقت می‌اندازد که گشایش روزی، پیش از آن‌که در دست اسباب ظاهری باشد، در قبضه اراده الهی است؛ اما این اراده، از مسیر حکمت، حلال‌خواری و توکل جاری می‌شود.

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند:

هر کسی این دعا را همراه خود داشته باشد یا در دکان یا منزل خود بگذارد، رزق و روزی‌اش وسیع شود ان‌شاءالله:

یا اللهُ یا رَبِّ یا حَیُّ یا قَیّوم

یا ذَالجَلالِ وَالإِکرام

اَسئَلُکَ بِاسمِکَ العَظیمِ الأَعظَم

أَن تَرزُقَنی رِزقاً حَلالاً طَیِّباً

بِرَحمَتِکَ الوَاسِعَه

یا أَرحَمَ الرّاحِمِین.»

ای خدا، ای پروردگار، ای زنده پایدار، ای صاحب جلال و بزرگواری،تو را به نام عظیم و بزرگ‌ترت می‌خوانم

که مرا روزیِ حلال و پاکیزه عطا کنی. به رحمت گسترده‌ات. ای مهربان‌ترین مهربانان.

این دعا با مضمون وسعت رزق از پیامبر اکرم ﷺ نقل شده و در منابع دعایی شیعه، از جمله:

مهج الدعوات و منهج العبادات، سید بن طاووس

و نیز در برخی مجموعه‌های ادعیه مجربه با استناد به نقل نبوی، ذکر شده است.

تفسیر و تحلیل حدیث 

1. توسل به اسم اعظم؛ اوج توحید افعالی

در این دعا، پیامبر ﷺ ما را به «اسم عظیم الأعظم» متوسل می‌کند. در اندیشه شیعه، اسم اعظم صرفاً یک لفظ نیست، بلکه مرتبه‌ای از معرفت توحیدی است که انسان، خدا را «فاعل حقیقی» همه امور بداند. وسعت رزق، جلوه‌ای از توحید افعالی است؛ یعنی باور کنیم که اثرگذاری نهایی تنها از جانب خداست.

2. رزق حلال و طیّب؛ نه هر افزایشی

درخواست «رزقاً حلالاً طیّباً» نشان می‌دهد که از منظر اهل‌بیت علیهم‌السلام، زیاد شدن مال بدون حلال‌بودن و پاکیزگی، نه نعمت بلکه ابتلاست. این دعا، مرز روشنی میان «برکت» و «کثرتِ بی‌برکت» ترسیم می‌کند.

3. همراه داشتن دعا؛ پیوند معنا و زندگی روزمره

توصیه پیامبر ﷺ به همراه داشتن دعا در خانه یا محل کسب، به معنای «جادویی‌کردن دعا» نیست؛ بلکه یادآوری دائمی حضور خدا در اقتصاد زندگی است. در مکتب شیعه، ذکر باید رفتار بسازد؛ یعنی کسی که این دعا را در دکان خود می‌گذارد، باید مراقب حلال‌خواری، انصاف و حق‌الناس هم باشد.

4. رحمت واسعه؛ امید در تنگنای معیشت

پایان دعا با «برحمتک الواسعه» به ما می‌آموزد که حتی در سخت‌ترین شرایط اقتصادی، نباید دچار یأس شد. رحمت الهی در نگاه شیعه، بر غضب او پیشی دارد و این امید، موتور حرکت مؤمن است؛ نه عامل تنبلی.

جمع‌بندی

این حدیث نبوی، از نگاه شیعه اثنی‌عشری، نسخه‌ای جامع برای معیشت مؤمنانه است:

دعا + توکل + تلاش حلال + اخلاق اقتصادی

اگر دعا از زندگی جدا شود، به خرافه می‌لغزد؛ و اگر تلاش از دعا جدا شود، به غرور. این دعا ما را در نقطه تعادل نگه می‌دارد؛ جایی که رزق، هم وسیع است و هم مبارک.