فرهنگی

جاری شدن برکت الهی در زندگی: توصیه طلایی امام علی(ع) برای مدیریت منابع

امام علی علیه السلام "الحازِمُ مَن تَجَنّبَ التّبذيرَ و عافَ السَّرَفَ"؛ دور انديش كسى است كه از اسراف و تبذير دورى كند(غرر الحكم : ح١٥٠٦)

تحلیل محتوایی

این حدیث از امام علی(ع) در غررالحکم (ح۱۵۰۶) دو مفهوم کلیدی اسراف (مصرف بی‌رویه) و تبذیر (تلف کردن منابع) را به عنوان عوامل نابخردی معرفی می‌کند و بر نقش دوراندیشی در مدیریت منابع تأکید دارد:

۱. تفاوت اسراف و تبذیر 

- اسراف: مصرف بیش از نیاز در امور مجاز (مانند خرید لباس‌های غیرضروری).  

- تبذیر: استفاده نادرست از منابع در امور نامشروع یا بی‌فایده (مانند دورریز غذا).  

- نکته قرآنی: «وَکُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا» (اعراف:۳۱)؛ بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید.  

۲. پیامدهای اسراف 

- فردی: کاهش برکت، اضطراب مالی و وابستگی به مادیات.  

- اجتماعی: افزایش نابرابری، تخریب محیط زیست و فقر عمومی.  

- مثال: اسراف در آب، نه تنها هدررفت منابع است، بلکه نقض حق دیگران محسوب می‌شود.  

۳. دوراندیشی به مثابه سرمایه‌گذاری اخلاقی

- امام(ع) «حازم» (دوراندیش) را کسی می‌داند که با برنامه‌ریزی، منابع را برای نیازهای آینده حفظ کند.  

- راهکار:  

  - تقسیم درآمد به بخش‌های ضروری، پس‌انداز و کمک به دیگران.  

  - جایگزینی الگوی مصرف «کمتر اما بهتر» به جای خریدهای هیجانی.  

۴. اسراف در روایات

- پیامبر(ص) می‌فرمایند: «اَلْإسْرَافُ یُذْهِبُ الْبَرَکَةَ» (بحارالأنوار)؛ اسراف برکت را از بین می‌برد.  

- امام صادق(ع): «مَنِ اقْتَصَدَ وَرَزَقَهُ اللَّهُ الْعَفْوَ» (کافی)؛ هرکه میانه‌روی کند، خداوند روزی او را گسترش می‌دهد.  

امام علی(ع) در این حدیث، اسراف را نه تنها یک خطای مالی، بلکه نشانه‌ای از کوتاه‌بینی و ضعف مدیریتی می‌داند. دوراندیشی واقعی، ترکیبی است از:  

- مسئولیت‌پذیری در قبال نعمت‌های الهی  

- توجه به حقوق نسل‌های آینده  

- تعادل بین بهره‌برداری و حفظ منابع  

📚 منبع: غررالحکم، حدیث ۱۵۰۶.