فرهنگی

 تفسیر حکمت توراتی در منابع اسلامی درباره دنیا و آخرت با استناد به قرآن و مفاهیم اسلامی

فِى التَّوراةِ: يا بَنى آدَمَ! أَطيعُونى بِقَدْرِ حاجَتِكُمْ اِلَىَّ وَاعْصُـونى بِقَدْرِ صَبْرِكُمْ عَلَى النّـارِ، وَ اعْمـَلُوا لِلدُّنيا بِقَـدْرِ لَبْثِـكُمْ فيها وَ تَـزَوَّدُوا للاِخِرَةِ بَقَدْرِ مَكْثِكُمْ فيها. [الجواهر السنيّه، ص 66].

در تورات آمده است:اى فرزندان آدم! مرا به اندازه اى كه به من نياز داريد، اطاعت كنيد، و مرا به اندازه صبرتان برآتش دوزخ، معصيت كنيد، براى دنيا به اندازه اى كه در آن مى مانيد كار كنيد، و … براى آخرت، به اندازه اى كه در آن مى مانيد، توشه برداريد.

بسیار عالی! این کلام منسوب به تورات، که در منابع اسلامی نقل شده، دریایی از حکمت و بصیرت است. به عنوان مفسر حدیث، آن را با توجه به مفاهیم قرآن کریم و احادیث معصومین (ع) تفسیر و تبیین می‌کنم.

 تفسیر حکمت توراتی در منابع اسلامی درباره دنیا و آخرت با استناد به قرآن و مفاهیم اسلامی

این کلام، یک معادله دقیق و حساب‌شده برای زندگی سعادتمندانه ترسیم می‌کند. هر بخش را به تفکیک تحلیل می‌کنیم:

۱. «یا بَنی آدَمَ! أَطِیعُونِی بِقَدْرِ حاجَتِکُمْ إِلَیَّ» (ای فرزندان آدم! به اندازه‌ای که به من نیاز دارید، مرا اطاعت کنید)

· تفسیر: این فراز، انقلابی در نگاه به عبادت است. عبادت نه یک تکلیف خشک، بلکه پاسخ به عمیق‌ترین نیاز وجودی انسان است. خداوند مانند هوایی است که برای زنده ماندن به آن نیاز داریم؛ هر چه این نیاز را بیشتر درک کنیم، “تنفس” در فضای طاعت او برایمان حیاتی‌تر می‌شود.

· مؤید قرآنی

  · «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» (ای مردم! شما همگی به خدا نیازمندید و تنها خداوند است که بی‌نیاز و ستوده است) (سوره فاطر، آیه ۱۵). این آیه، اساس “حاجت” ما به خداوند را به روشنی بیان می‌کند. طاعت ما باید به اندازه درک این فقر و نیازمان باشد.

۲. «وَ اعْصُونِی بِقَدْرِ صَبْرِکُمْ عَلَى النَّارِ» (و به اندازه صبر و طاقتتان بر آتش دوزخ، مرا معصیت کنید)

· تفسیر: این جمله یک هشدار حساب‌شده و عقلانی است. خداوند می‌فرماید: “لحظه‌ای از عقل خود خارج نشوید! قبل از هر گناه، بسنجید که آیا توانایی تحمل عواقب آن را دارید؟ آیا می‌توانید حرارت آتشی که نتیجه این گناه است را تحمل کنید؟” این روشی است برای بیدار کردن “عقل سلیم” انسان.

· مؤید قرآنی

  · «وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ» (و از آتشی که برای کافران آماده شده بپرهیزید) (سوره آل عمران، آیه ۱۳۱). تقوا به معنای پرهیز است و این کلام، دقیقاً منطق پرهیز را بیان می‌کند: سنجش عواقب.

۳. «وَ اعْمَلُوا لِلدُّنْیَا بِقَدْرِ لَبْثِکُمْ فِیهَا» (و برای دنیا به اندازه مدتی که در آن می‌مانید، کار کنید)

· تفسیر: دنیا گذرگاه است، نه مقصد نهایی. سرمایه‌گذاری و دغدغه‌ی انسان برای چیزی که موقت و گذراست، باید به اندازه همان “عمر کوتاه” باشد. این کلام، دعوت به “تعادل” و “میانه‌روی” در کسب معاش و دل‌نبستن به دنیاست.

· مؤید قرآنی

  · «وَابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا» (و در آنچه خدا به تو داده است، سرای آخرت را بجوی و [لی] بهره‌ات را از دنیا فراموش مکن) (سوره قصص، آیه ۷۷). این آیه نیز همان منطق “تناسب” را تأیید می‌کند: استفاده از دنیا، اما برای هدف آخرت.

۴. «وَ تَزَوَّدُوا لِلْآخِرَةِ بِقَدْرِ مَکْثِکُمْ فِیهَا» (و برای آخرت به اندازه اقامت همیشگی‌تان در آن، توشه بردارید)

· تفسیر: در مقابل دنیای فانی، آخرت جاودانه است. توشه‌ای که برای یک سفر ابدی نیاز داریم، باید متناسب با همان “ابدیّت” باشد. کوچک‌ترین عمل صالحی در دنیا، به دلیل بینهایت بودن مدت بهره‌برداری از آن در آخرت، ارزش سرمایه‌گذاری دارد.

· مؤید قرآنی

  · «وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَى» (و توشه بردارید که بهترین توشه، پرهیزگاری است) (سوره بقره، آیه ۱۹۷). قرآن بر توشه برداری تأکید می‌کند و این کلام، “میزان” این توشه را “عمر ابدی” ما در آخرت می‌داند.

نکته کلیدی و جمع‌بندی

 یک “معادله عقلانی” برای زندگی ارائه می‌دهد:

· طاعت → به اندازه نیاز (که بینهایت است).

· معصیت → به اندازه تحمّل عذاب (که صفر است).

· کار برای دنیا → به اندازه عمر محدود.

· توشه برای آخرت → به اندازه عمر نامحدود.

این منطق، انسان عاقل را به سوی اولویت‌بندی درست و سرمایه‌گذاری هوشمندانه بر روی آخرت سوق می‌دهد.