فرهنگی

تفسیر حدیث امام سجاد(ع) درباره سه اثر دعای مؤمن 

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: “اَلمؤمِنُ مِن دُعائِهِ عَلی ثَلاثٍ: إما یُدَّخَرُ لَهُ، و إمّا یُعَجَّلُ لَهُ، وَ إمّا اَن یُدفََعَ عَنه بلاءٌ یُریدُ اَن یُصیبَهُ“؛ مؤمن از دعای خویش یکی از سه بهره را دارد: یا برایش ذخیره می شود، یا برایش مستجاب می گردد، یا بلایی که مقدر بوده به او برسد، از او دفع می شود(تحت العقول، ص۲۸۰). امام سجاد(ع) در این حدیث ، سرنوشت دعای مؤمن را در سه مسیر ترسیم می‌فرمایند:  

۱. ذخیره‌سازی اخروی: گاهی دعا به عنوان حسنه‌ای در نامه‌ی اعمال برای قیامت ذخیره می‌شود.  

۲. استجابت فوری: در مواردی که مصلحت دنیوی بنده باشد، خداوند بی‌درنگ حاجت را برآورده می‌کند.  

۳. دفع بلا: حتی اگر دعا مستجاب نشد، ممکن است بلایی که مقدر بود از سوی خداوند دفع گردد.  

شرح حدیث با استناد به قرآن و روایات  

- خداوند در آیه ۶۰ سوره غافر می‌فرماید: «ادعونی استجب لکم» که نشان‌دهنده‌ی تضمین الهی بر پاسخ دعاست.  

شرایط تأثیرگذاری دعا 

  • ایمان و یقین قلبی  

  • اخلاص در نیایش  

  • نبود موانع استجابت (مانند حرام‌خواری یا قطع رحم)  

- تحول در تقدیر الهی: بر اساس روایات، دعای صادقانه حتی پس از نهایی شدن قضا، قادر به تغییر سرنوشت است.  

امام(ع) تأکید می‌کنند که هیچ دعای خالصانه‌ای بی‌پاسخ نمی‌ماند؛ یا در دنیا اثر می‌گذارد یا پاداش اخروی دارد. بنابراین ناامیدی از رحمت الهی، خود مانعی برای استجابت است.